رزرو مشاوره: 22861404-021
رزرو مشاوره: 22861404-021
بسیاری از دانشآموزان و دانشجویان فکر میکنند که موفقیت تحصیلی فقط به هوش و تلاش وابسته است. اما آنچه کمتر مورد توجه قرار میگیرد، شیوه کارکرد مغز است. در میان تنوع شیوههای ذهنی، یکی از پرچالشترین آنها اختلال کمتوجهی ـ بیشفعالی (ADHD) است. افرادی که ADHD دارند، معمولاً در تمرکز، مدیریت زمان و شروع کارها دچار مشکل میشوند. این چالشها بهویژه در دوران حساس کنکور یا امتحانات نهایی میتواند به اضطراب و افت عملکرد منجر شود. با این حال، پژوهشهای روانشناسی شناختی نشان دادهاند که اگر این افراد بهجای تقلید از سبکهای سنتی مطالعه، روشهای اختصاصی و متناسب با ویژگیهای مغز خود را به کار بگیرند، میتوانند حتی عملکردی بهتر از میانگین داشته باشند.
اختلال کمتوجهی ـ بیشفعالی (ADHD) یک اختلال عصبی ـ رشدی است که معمولاً در دوران کودکی آغاز میشود و میتواند تا نوجوانی و حتی بزرگسالی ادامه پیدا کند. اختلال بیش فعالی بیشتر به دلیل تفاوت در فعالیت انتقالدهندههای عصبی مانند دوپامین و نورآدرنالین رخ میدهد؛ موادی که در تنظیم توجه، انگیزه و کنترل رفتار نقش اساسی دارند.
البته باید توجه کنید که خلاف تصور عموم ADHD صرفاً به معنای «شیطنت یا بیقراری» نیست؛ بلکه یک الگوی پایدار از مشکل در توجه، بیشفعالی و تکانشگری است. ADHD میتواند به دو شکل متفاوت بروز کنند:
آنچه این اختلال را پیچیدهتر میکند، تأثیر مستقیم آن بر عملکردهای اجرایی و شناختی مغز است؛ یعنی همان تواناییهایی که برای برنامهریزی، سازماندهی، کنترل تکانهها و پیگیری اهداف بلندمدت ضروری هستند. به همین دلیل، دانشآموزان یا دانشجویان مبتلا به ADHD اغلب در مدیریت زمان، شروع و تکمیل تکالیف یا تمرکز طولانیمدت با مشکل روبهرو میشوند.
بر اساس یافتههای علمی، دانشآموزان و دانشجویان بیش فعال اغلب ویژگیهای زیر را نشان میدهند:
اگر شما در خود چنین ویژگیهایی را مشاهده میکنید، بدانید که این خصوصیات نشانه شکست نیستند، بلکه بیانگر آن هستند که باید سبک یادگیریتان را متناسب با شرایط ذهنی خود بازطراحی کنید.
توجه!
البته باید توجه کنید که تشخیص دقیق اختلال کمتوجهی ـ بیشفعالی (ADHD) باید توسط روانشناس بالینی یا روانپزشک انجام گیرد. (داشتن ویژگیهای بالا به تنهایی مشخص کنندهی مبتلا بودن به بیش فعالی نیست!) اگرچه برخی نشانهها را میتوان در محیط آموزشی یا خانوادگی مشاهده کرد، اما ارزیابی علمی و بالینی برای تأیید قطعی ضروری است. در صورتی که این اختلال به حدی برسد که عملکرد تحصیلی یا زندگی روزمره شما مختل شود، توصیه میکنیم که حتما برای دریافت دارو و شروع رواندرمانی به روانپزشک و روانشناس بالینی مراجعه کنید.
همانطور که پیشتر اشاره شد، ADHD صرفاً یک ویژگی رفتاری ساده نیست، بلکه بر شیوه یادگیری، تمرکز و مدیریت زمان اثر مستقیم میگذارد. از همین رو، وقتی پای کنکور به میان میآید، دانشآموزان مبتلا به بیشفعالی ممکن است با دشواریهای بیشتری روبهرو شوند. حجم سنگین مطالب، نیاز به تمرکز طولانیمدت، و فشار روانی بالا، همه عواملی هستند که میتوانند علائم این اختلال را تشدید کنند.
با این وجود، باید به خاطر داشت که بیشفعالی به معنای محرومیت از موفقیت در کنکور نیست. استفاده از تکنیکهای کاربردی که در ادامه مقاله معرفی خواهد شد، میتواند مسیر مطالعه برای کنکور را برایتان قابلمدیریتتر و نتیجهبخشتر کند.
همانطور که بارها در مقاله اشاره کردیم داشتن ADHD به معنای ناتوانی در درس خواندن نیست؛ بلکه یعنی باید روشهایی را بهکار برد که با شیوه عملکرد مغز شما هماهنگ باشد. در ادامه، مجموعهای از تکنیکهای علمی و کاربردی معرفی میشود که میتوانند مطالعه را برای دانشآموزان و دانشجویان بیشفعال آسانتر و اثربخشتر کنند.
ذهن افراد مبتلا به ADHD معمولاً تحمل تمرکز طولانی ندارد. بهتر است بازههای ۲۰ تا ۳۰ دقیقهای برای مطالعه تعیین شود و بعد از هر بازه، یک استراحت کوتاه پنجدقیقهای در نظر گرفته شود. این روش علاوه بر جلوگیری از خستگی ذهن، انگیزه شما را نیز حفظ میکند.
روش پومودورو (۲۵ دقیقه مطالعه + ۵ دقیقه استراحت) بسیار مؤثر است، اما اگر احساس میکنید ۲۵ دقیقه زیاد یا کم است، بازهها را مطابق ریتم ذهن خودتان تنظیم کنید. هدف این است که تمرکز حفظ شود، نه اینکه خستگی ایجاد شود.
حجم زیاد مطالب میتواند احساس ناامیدی ایجاد کند. بهتر است هر بار هدف کوچک تعیین کنید، مثلاً یک صفحه، یک مبحث یا چند تمرین. این کار باعث ایجاد حس موفقیت و انگیزه ادامه میشود.
ذهن بیشفعال برای انگیزه به پاداش سریع نیاز دارد. پس از هر واحد مطالعه، یک پاداش کوچک در نظر بگیرید؛ مثلاً چند دقیقه استراحت یا خوردن خوراکی مورد علاقه.
* (توجه داشته باشید که در بازههای استراحت یا پاداشهایی که به خودتان میدهید از استفاده از گوشی و رفتن در دنیای مجازی بشدت صرف نظر کنید. اینکار تمرکز شما را کاملا میگیرد و بازگشت به درس خواندن را برایتان دشوار و زمانبر میکند.)
برای مغز بیشفعال، سکوت کامل همیشه بهترین گزینه نیست. موسیقی بیکلام و به ویژه گوش دادن به براون نویز (Brown Noise) میتواند تمرکز را افزایش دهد. براون نویز برای آرامسازی ذهن پرانرژی و کاهش حواسپرتی بسیار مؤثر است.
یکی از مهمترین اصول مطالعه برای افراد ADHD، حذف محرکهای اضافی است. موبایل، شبکههای اجتماعی، میز شلوغ یا هر وسیلهای که توجه شما را منحرف میکند باید از محیط مطالعه دور شود. محیط باید ساده و خلوت باشد تا ذهن بتواند به راحتی روی درس متمرکز شود.
پیشنهاد میکنیم که حتما پیش از شروع هر پارت مطالعاتی تمام وسایل مورد نیاز خود را آماده کنید تا هنگام مطالعه مجبور به قطع کردن تمرکز و بلند شدن از سر درس نشوید.
افراد مبتلا به بیشفعالی باید فعالیت بدنی خود را بهصورت عامدانه و برنامهریزیشده بالا ببرند. داشتن ورزش منظم به آنها کمک میکند تا انرژی اضافه خود را در زمان و مکان مناسب تخلیه کنند و برای درس خواندن و تمرکز انرژی کافی داشته باشند. ورزش کمک میکند تا انرژی خود را مدیریت کنید و از آن استفاده بهینه ببرید.
مصرف قهوه، چای، نوشیدنیها و مواد انرژیزا و حتی شکلات میتواند بیشفعالی و حواسپرتی را تشدید کند. بنابراین بهتر است از این مواد پرهیز شود تا مغز آرامتر و قابل مدیریتتر باقی بماند. میتوانید نوشیدنیهای آرامشبخش را جایگزین مواد انرژیزا کنید.
همانطور که پیشتر اشاره شد، افراد بیشفعال از مطالعه یکنواخت و تکراری متنفرند، بنابراین برای این دسته از افراد مطالعه و یادگیری فعال بسیار کارساز و موثر است. یادگیری فعال یعنی درگیر کردن چند حس بهطور همزمان، استفاده از تصویرسازی، نوشتن نکات، نقشه ذهنی و توضیح مطلب به دیگران. این روش، مطالعه را از حالت خستهکننده خارج میکند و یادگیری را عمیقتر میسازد.
پس از یادگیری هر مبحث، چند تست حل کنید تا تمرکزتان بالا برود و بازخورد فوری دریافت کنید. تا هم یادگیریتان را محک بزنید و هم در مطالعه باعث ایجاد تنوع میشود، این تنوع باعث میشود ذهن بیشفعال دیرتر خسته شود. برای آشنایی با روشهای تست زنی در خانه روی آن کلیک کنید.
تمرینهای کوتاه تنفس عمیق، مدیتیشن یا حرکات کششی قبل و بعد از مطالعه باعث کاهش اضطراب و افزایش تمرکز میشود.
ADHD میتواند مطالعه و درس خواندن را چالشبرانگیزتر کند، اما این اختلال هرگز به معنای محرومیت از موفقیت تحصیلی نیست. آنچه اهمیت دارد، شناخت ویژگیهای ذهن، استفاده از تکنیکهای مناسب و در صورت نیاز، کمک گرفتن از متخصص و مشاوره تحصیلی آگاه به شرایط دانش آموز است. اگر شما نیز با بیشفعالی زندگی میکنید، بهجای ناامیدی، مسیر خود را با استراتژیهای ویژه بسازید. فراموش نکنید که با برنامهریزی صحیح و حمایت مشاوران، میتوانید نهتنها در امتحانات و کنکور، بلکه در تمام مراحل زندگی بدرخشید.
44%
