رزرو مشاوره: 22861404-021
رزرو مشاوره: 22861404-021
در نظام آموزشی ایران، دانش‌آموزانی که نمره کافی در برخی دروس کسب نکرده‌اند، ممکن است با خطر مردودی مواجه شوند. اما تبصره تک‌ماده فرصتی قانونی و مهم برای این دسته از دانش‌آموزان است که بتوانند بدون نیاز به تکرار پایه، به سال تحصیلی بعدی راه پیدا کنند و یا فارغ‌التحصیل شوند. آشنایی با جزئیات این تبصره می‌تواند از بروز اضطراب و نگرانی‌های بی‌مورد جلوگیری کرده و تصمیم‌گیری بهتری را برای خانواده‌ها و دانش‌آموزان فراهم آورد.
مطابق تبصره‌ی ۲ ماده ۸۲ آیین‌نامه‌ی آموزش متوسطه، اگر دانش‌آموزی در امتحانات نهایی نمره قبولی کسب نکند و نمره وی ۷ یا بیشتر باشد، می‌تواند از شرایط تبصره یا همان تک‌ماده استفاده کند و بین یک تا چهار درس خود را بدون آزمون مجدد، پاس کند .
در پایه‌های دهم و یازدهم، بیشتر امتحانات—به‌جز شش درس مشخص—به‌صورت داخلی و درون‌مدرسه‌ای برگزار می‌شوند.
شرط اصلی قبولی در این دو پایه، کسب معدل سالانه ۱۰ یا بالاتر در هر درس و نمره برگه حداقل ۷ است. به عبارت دیگر، تنها نمره امتحان پایانی ملاک قبولی نیست، بلکه نمره سالانه هر درس نیز معیار قبولی محسوب می‌شود.
نمره سالانه در دوره متوسطه دوم از طریق فرمول زیر محاسبه می‌شود:
نمره سالانه = (نمره پایانی نوبت اول × ۲) + نمره مستمر نوبت اول + نمره مستمر نوبت دوم + (نمره پایانی نوبت دوم × ۴) ÷ ۸
بنابراین، برای قبولی در هر درس، میانگین نهایی این فرمول باید حداقل ۱۰ باشد.
در پایه دوازدهم، با توجه به نهایی بودن امتحانات و پایان دوران تحصیل در مقطع متوسطه دوم، قبولی در این پایه منوط به تحقق دو شرط اساسی است:
شرط اول: کسب نمره ۷ یا بالاتر در امتحان نهایی نوبت دوم
شرط دوم: کسب نمره سالانه ۱۰ یا بالاتر
نمره سالانه پایه دوازدهم، همان‌گونه که پیش‌تر اشاره شد، از مجموع موارد زیر به دست می‌آید:
نمره امتحان نهایی نوبت اول (با ضریب ۲) + نمرات مستمر نوبت اول + نمرات مستمر نوبت دوم + نمره امتحان نهایی نوبت دوم (با ضریب ۴)، و حاصل این مجموع بر عدد ۸ تقسیم می‌شود.
در صورتی که دانش‌آموز نتواند این دو شرط را برای قبولی در یک یا چند درس کسب کند، مشمول تجدیدی می‌شود و باید در امتحانات شهریورماه شرکت کند.
در چنین شرایطی، تبصره «تک‌ماده» می‌تواند به کمک دانش‌آموزان بیاید. این تبصره به او اجازه می‌دهد بدون نیاز به شرکت مجدد در امتحانات شهریورماه و بدون تکرار پایه، به پایه بعدی راه یابد یا فارغ‌التحصیل شود.
همانطور که پیش‌تر گفتیم براساس مقررات آموزشی، دانش‌آموزان پایه‌های دهم و یازدهم برای قبولی در هر درس باید شرایط مشخصی را رعایت کنند. اگر نمره‌ی سالانه‌ی آن‌ها بالاتر از ۱۰ باشد و در امتحان نهایی نیز نمره‌ی بالای ۷ کسب کنند، به‌صورت مستقیم قبول محسوب می‌شوند و نیازی به اقدام دیگری ندارند.
اما در شرایطی که نمره‌ی سالانه بین ۷ تا ۱۰ باشد، وضعیت کمی پیچیده‌تر است. در این حالت، بدون توجه به نمره‌ی امتحان نهایی خردادماه، دانش‌آموزان باید از امکاناتی مانند تبصره یا تک‌ماده استفاده کنند تا بتوانند در آن درس قبول شوند. تبصره و تک‌ماده فرصت‌هایی هستند که به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا در صورت نمره‌ی نزدیک به حد نصاب، با رعایت شرایط خاصی، شانس قبولی خود را حفظ کنند.
در نهایت، اگر نمره‌ی سالانه‌ی دانش‌آموز کمتر از ۷ باشد، حتی اگر نمره‌ی امتحان نهایی بالاتر از ۷ باشد، به‌طور خودکار مردود شناخته می‌شود و باید در کلاس‌های آن درس دوباره شرکت کند و مطابق مقررات آموزش و پرورش اقدام کند. این قانون به منظور حفظ استانداردهای آموزشی و تضمین یادگیری کافی برای دانش‌آموزان اعمال می‌شود.
اگر دانش‌آموزی نتواند در برخی از درس‌های پایه دوازدهم نمره‌ی قبولی بگیرد، این امکان را دارد که از تبصره‌ی تک‌ماده استفاده کند. این قانون کمک می‌کند تا حداکثر در چهار درس، بدون نیاز به شرکت دوباره در امتحان شهریور، نمره‌ی قبولی دریافت کرده و مراحل فارغ‌التحصیلی را پشت سر بگذارد.
برای اینکه تبصره‌ی تک‌ماده قابل اعمال باشد، نمره‌ی سالانه‌ی دانش‌آموز در هر درس باید حداقل ۷ باشد. اگر نمره‌ی سالانه کمتر از این مقدار باشد، امکان استفاده از این قانون وجود ندارد.
در جدول زیر به حالت‌های مختلف قبولی در پایه دوازدهم و نحوه‌ی استفاده از تک‌ماده به‌طور خلاصه اشاره کرده‌ایم:
| نمره سالانه | نمره برگه | وضعیت در این ماده درسی |
| ۱۰ یا بالای ۱۰ | ۱۰ یا بالای ۱۰ | قبول |
| ۱۰ یا بالای ۱۰ | ۷ یا بالای ۷ | قبول |
| ۱۰یا بالای ۱۰ | کمتر از ۷ | قبول نیست ولی می تواند به عنوان تبصره نگه دارد |
| ۷ یا بالای ۷ | کمتر از ۷ | قبول نیست می تواند به عنوان تبصره نگه دارد |
| کمتر از ۷ | هر نمره ای | مردود و نمی تواند به عنوان تبصره نگه دارد |
در بسیاری از منابع، اصطلاحات “تبصره” و “تک‌ماده” به صورت مترادف استفاده می‌شوند و هر دو به یک قانون اشاره دارند که به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد در صورت عدم کسب نمره قبولی در یک یا چند درس، با رعایت شرایط خاصی، بدون تکرار پایه یا شرکت مجدد در امتحان، به پایه بالاتر بروند یا فارغ‌التحصیل شوند.
براساس آیین‌نامه آموزشی وزارت آموزش و پرورش، دانش‌آموزان در صورت کسب شرایط خاص، می‌توانند از تبصره تک‌ماده برای جبران نمرات مردودی در برخی دروس استفاده کنند. مطابق این آیین‌نامه، استفاده از تبصره در هر مقطع تنها برای یک تا چهار عنوان درسی امکان‌پذیر است و دانش‌آموز نمی‌تواند برای بیش از چهار درس از این تبصره بهره‌مند شود. یعنی اگر دانش آموزی برای چهار درس خود در پایه یازدهم از تبصره استفاده کند در پایه دوازدهم مجاز به استفاده از تبصره تک ماده نیست.
نکته مهم در خصوص تبصره جدید آن است که نوع درس ــ چه نهایی باشد و چه غیرنهایی ــ در امکان استفاده از تک‌ماده تفاوتی ایجاد نمی‌کند. به بیان دیگر، دانش‌آموز مجاز است تمام چهار درس مشمول تبصره را از میان دروس نهایی انتخاب کند، یا آن‌که ترکیبی از دروس نهایی و غیرنهایی را در نظر بگیرد. این تغییر نسبت به آیین‌نامه‌های قبلی، شرایط مساعدتری را برای دانش‌آموزان فراهم کرده است.
دانش‌آموزانی که در دوره اول متوسطه یعنی پایه‌های هفتم، هشتم یا نهم درس می‌خوانند، برای قبولی در هر پایه باید دو شرط را داشته باشند:
همچنین برای قبولی در هر درس، نمره سالانه باید بالاتر از ۳۰ باشد. ولی اگر نمره‌ی سالانه بعضی درس‌ها کمتر از ۳۰ باشد و معدل کل بالای ۱۲ باشد، دانش‌آموز می‌تواند از قانون تک‌ماده استفاده کند و با آن قبول شود. البته قانون تک‌ماده فقط برای دو درس قابل استفاده است.
تبصره تک‌ماده، پلی است برای عبور از شرایط بحرانی تحصیلی و فرصتی ارزشمند برای نجات موقت دانش‌آموزانی که در مسیرشان لغزش داشته‌اند. اما این قانون نباید بهانه‌ای برای کوتاهی در تلاش و برنامه‌ریزی شود. دانش‌آموزان، والدین و مشاوران باید با آگاهی کامل از مزایا و معایب آن استفاده کنند تا این فرصت هوشمندانه به گامی مؤثر در مسیر موفقیت تبدیل شود، نه تله‌ای که مانع رشد علمی و آینده روشن گردد. با آرزوی موفقیت برای فرزندان ایران
44%
