رشته‌ی حقوق یکی از جذابترین، پرطرفدارترین و پرمتقاضی‌ترین رشته‌های گروه علوم انسانی است. اکثر رتبه‌های برتر علاقه دارند وارد این رشته شوند. در ادامه به معرفی بیشتر این رشته و ویژگی‌های آن می‌پردازیم.
شما به‌عنوان یک دانشجوی کارشناسی حقوق در ابتدا به مقدمه‌ای از علم حقوق می‌پردازید، و به‌مرور با کلیات علم حقوق و مبانی نظری و فلسفی این رشته آشنا می‌شوید.
در مرحله‌ی بعد با دو بخش اصلی، یعنی حقوق عمومی و حقوق خصوصی آشنا می‌شوید که هر کدام از این دو بخش شامل دو شاخه‌ی حقوق داخلی و بین‌المللی هستند.
بعد از پایان دوره‌ی کارشناسی و گرفتن مدرک، شما میتوانید در آزمون‌های ورودی شغل‌هایی مثل قضاوت، وکالت، سردفتری اسناد رسمی و مشاوره‌ی حقوقی شرکت کنید، و بعد از قبولی و گذراندن دوره‌ی کارآموزی به‌طور رسمی وارد بازار کار شوید.
توجه داشته باشید که برای شرکت در آزمون‌های قضاوت، وکالت، سردفتری و مشاوران، حتماً باید مدرک کارشناسی رشته‌ی حقوق یا فقه و مبانی حقوق اسلامی داشته باشید.
اگر شما دارای مدرک کارشناسی غیرمرتبط (مثلاً مدیریت) و مدرک کارشناسی‌ارشد حقوق باشید، نمیتوانید در این آزمون‌ها شرکت کنید؛ ملاک مدرک کارشناسی شماست.
این دو رشته به‌طورکلی از نظر ماهیت یکی هستند و تفاوت زیادی باهم ندارند، ولی در رشته‌ی فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحدهای فقهی بیشتر است و باید تسلط بیشتری به زبان عربی داشته باشید؛ اما هر دو گروه می‌توانند در آزمون‌های مربوطه شرکت کنند.
شما بعد از فارغ‌التحصیلی میتوانید در قضا، بازپرسی و دادیاری، تحریر ادله (معاینه‌ی محل و استماع گواهان محلی و استماع اظهارات متداعین معذور از حضور در دادگاه)، امور ورشکستگی و سرپرستی محجورین فنی و حقوقی، ادارات اجرای احکام شامل موارد مدنی و کیفری، ادارات ثبت اسناد و املاک دفاتر اسناد رسمی به‌صورت سردفتر و دفتریار، وکالت دعاوی خصوصی و دولتی تنظیم قراردادهای اقتصادی و بازرگانی داخلی و خارجی و مشاوران حقوقی مشغول به کار شوید.
دو درس منطق و عربی در این رشته کاربردی‌تر هستند، البته یک کارشناس حقوقی باید دانشِ روانشناسی، جامعه‌شناسی و علوم فلسفی را هم داشته باشد.
چارت درسی دانشگاهها معمولاً مشترک است. با‌این‌حال، ممکن است در بعضی واحدهای دانشگاهی تفاوت جزئی وجود داشته باشد.
حال این تفاوت میتواند فقط در اسم باشد و محتوای درس یکسان باشد.
چارت درسی‌ای که برایتان آوردیم، برگرفته از چارت درسی رشته‌ی حقوق دانشگاه علامه طباطبایی تهران و به شرح زیر است:
| مقدمه‌ی علم حقوق | حقوق مدنی ۱ و ۲ و ۳ و ۴ و ۵ و ۶ و ۷ و ۸ | حقوق اساسی ۱ و ۲ و ۳ | کلیات حقوق جزا | حقوق تجارت ۱ و ۲ و ۳ و ۴ | حقوق اداری ۱ و ۲ |
| حقوق بین‌الملل عمومی ۱ و ۲ و ۳ | حقوق جزای عمومی ۱ و ۲ و ۳ | اصول حقوق مالکیت فردی | حقوق رسانه | اصول فقه ۱ و ۲ | متون حقوقی خصوصی ۱ و ۲ |
| اصول فقه ۱ و ۲ | متون فقه ۱ و ۲ و ۳ و ۴ | حقوق مالی عمومی | آئین دادرسی مدنی ۱ و ۲ و ۳ | حقوق ثبت | حقوق جزای اختصاصی ۱ و ۲ و ۳ و ۴ |
| متون حقوقی ۳ جزا | حقوق بین‌الملل خصوصی ۱ | جرم‌شناسی | قواعد فقه ۱ و ۲ | حقوق بیمه/حقوق دریایی | متون حقوقی ۴ حقوق بین‌الملل |
| حقوق سازمان‌های بین¬الملل | پیشگیری از جرم | آئین دادرسی کیفری ۱ و ۲ | حقوق کیفری کودکان و نوجوانان | پزشکی قانونی | ادله‌ی اثبات دعوی |
| روش تحقیق | حقوق تطبیقی | حقوق بشر در اسلام | کارآموزی قضایی | حقوق کار |
مدت زمان تحصیل در این رشته ۴ سال، معادل ۸ ترم تحصیلی است.
این رشته جزء رشته‌های پُردرآمد محسوب می‌شود، البته میزان درآمد به مهارت و دانش شما هم بستگی دارد.
در این رشته شما میتوانید مستقل از سازمان‌های دولتی مشغول به کار شده و کارفرمای خودتان باشید.
رشته حقوق در جامعه جزء رشته‌هایی است که وجه اجتماعی بالایی دارد.
این رشته بازار کار بسیار متنوعی دارد و شما میتوانید در بخشهای مختلف مشغول به کار شوید.
احتمال ورود به بازار کار بلافاصله بعد از گرفتن مدرک کارشناسی ضعیف است.
اکثر سازمان‌ها از شما می‌خواهند که در آزمون‌های مربوط به هر یک از بخشهای مورد علاقه‌تان شرکت کنید و بعد وارد حوزه‌های کاری شوید.
آزمون‌ها شامل: آزمون وکالت، آزمون قضاوت، آزمون سردفتری و آزمون مشاوران است.
پس مدرک کارشناسی حقوق برای ورود به بازار کار به‌تنهایی کافی نیست، و شما بدون شرکت‌کردن در آزمون‌ها نمیتوانید در ۴ حوزه‌ی قضاوت، وکالت، سردفتری یا مشاوران مشغول به کار شوید.
در بخش وکالت شما ساعت کاری مشخصی ندارید و این مسئله بستگی به حوزه‌ی کاریتان دارد. ممکن است در حوزه‌ی خانواده پرونده‌ای را قبول کنید و موکلتان ساعت ۲ شب با شما تماس بگیرد و بگوید برایش مشکل جدی پیش آمده است؛ تصمیم با شماست که بلاکش کنید یا به کارش رسیدگی کنید
در حوزه‌ی وکالت و قضاوت ممکن است استرس زیادی در بعضی از پرونده‌ها داشته باشید.
این رشته را میتوانید تا مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری در گرایشهای مختلف ادامه دهید.
براساس دفترچه‌ی انتخاب‌رشته‌ی سال ۱۴۰۲، رشته‌ی حقوق شامل ۳۵ گرایش در کارشناسی‌ارشد است:
حقوق خصوصی، حقوق بین‌المللی، حقوق جزا و جرم‌شناسی، حقوق عمومی، حقوق بشر، حقوق مالکیت فکری، حقوق محیط زیست، حقوق اقتصادی، حقوق تجارت بین الملل، معارف اسلامی و حقوق (حقوق خانواده) (فقط از دانشگاه امام صادق و صرفاً از میان خانم ها پذیرش دارد)، حقوق ارتباطات، حقوق تجاری اقتصادی بین‌المللی، سردفتر اسناد رسمی، حقوق ثبت اسناد و املاک، حقوق اسناد و قراردادهای تجاری، حقوق حمل و نقل تجاری، حقوق کیفری اطفال و نوجوانان، مدیریت اصلاح و کیفرهای قضایی، مدیریت نظارت و بازرسی، حقوق دادرسی اداری، حقوق خانواده، حقوق شرکتهای تجاری، فقه و حقوق اقتصادی، حقوق نفت و گاز، حقوق مالی‌ـ اقتصادی، حقوق تجارت الکترونیکی، مدیریت ثبت اسناد و املاک (فقط توسط دانشگاه آزاد دانشجو می‌پذیرد)، فقه و حقوق خصوصی، فقه و حقوق خانواده، فقه و حقوق جزا، حقوق مالی، حقوق، حقوق انرژی، حقوق پزشکی و تربیت قاضی.
و ۹ گرایش در دکتری که عبارت‌اند از: حقوق عمومی، حقوق جزا و جرم‌شناسی، فقه و حقوق جزا، حقوق بین‌الملل عمومی، حقوق خصوصی، فقه و حقوق خصوصی، حقوق، حقوق نفت و گاز، حقوق تجارت و سرمایه‌گذاری بین‌المللی.
در این رشته شما به دفاع از حق و حقوق اشخاص حقیقی و حقوقی می‌پردازید، پس باید در بعضی موارد مثل فن بیان، روابط اجتماعی، نگارش، قدرت استدلال، جسارت، زبان و ادبیات فارسی مهارت و توانایی بالایی داشته باشید تا بتوانید قاضی یا فرد مورد نظر را مجاب کنید.
برای مثال شما باید نگارشی قوی داشته باشید تا بتوانید لایحه‌های بی‌نقصی بنویسید که حتی در صورت عدم حضور خودتان نیز تأثیر خودش را بگذارد.
اکثر منابع و اصطلاحات حقوقی به سه زبانِ انگلیسی، فرانسه و عربی است، پس دانشجویان رشته‌ی حقوق باید حداقل به یکی از این ۳ زبان تا حدودی تسلط داشته باشند.
شما علاوه بر مسائل حقوقی باید از دانش روانشناسی، جامعه شناسی و علوم فلسفی هم آگاهی داشته باشید، چون حقوق ترکیبی از این سه دانش است.
این رشته در بحث اپلای وضعیت متوسط رو به بالایی دارد، یعنی اگر توانمندی‌های لازم و زبان قوی داشته باشید برای مهاجرت رشته‌ی مناسبی است.
از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برونگرا، شمی، فکری، داوری کننده، رئیس، رهبر، اجراکننده، استراتژیست، تحلیلگر و اجتماعی است.
از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درونگرا، شمی، فکری، ملاحظه کننده، اهل نظریه و تئوری، تحلیلگر، آینده‌نگر، هدفمند و کمالگرا است.
از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درونگرا، شمی، فکری، داوری کننده، استراتژیست، کمالگرا، تحلیلگر، نتیجه گرا، بادقت، اهل تئوری و آینده نگر است.
از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برونگرا، شمی، فکری، ملاحظه کننده، پرانرژی، اهل تئوری، کارآفرین، باانگیزه، اجتماعی و بامهارت است.
از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برونگرا، حسی، فکری، ملاحظه کننده، عملگرا، واقع بین، مسئولیت پذیر، هدفمند و مصمم است.
از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درونگرا، حسی، احساسی، داوری کننده، ثابت‌قدم، عملگرا، دقیق و متعهد است.
علاقه شرط اصلی و لازم برای ورود به هر رشته‌ای است. رشته‌ی حقوق جزء رشته‌هایی است که علاوه بر داشتن علاقه، کسب توانایی لازم برای ورود به بازار کار این رشته، جزء موارد مهم برای انتخاب این رشته برشمرده می‌شود.
شما باید روحیه‌ای محکم و قوی داشته باشید تا بتوانید از حق و حقوق اشخاص دفاع کنید.
اگر آدم استرسی باشید، شاید خیلی خوب نتوانید از عهده‌ی این کار بربیایید، مگر این‌که ابتدا روی استرس و اضطراب‌تان کار کنید یا وارد حوزه‌های دیگری از حقوق به جز وکالت و قضاوت شوید.
همان‌طور که گفتیم، برخلاف سایر رشته‌های علوم انسانی که بعد از گرفتن مدرک کارشناسی میتوانید وارد بازار کار شوید، در رشته‌ی حقوق این‌طور نیست.
بعد از فارغ‌التحصیلی در این رشته شما تازه اول راه هستید و باید برای آزمون‌ها شروع به درس‌خواندن کنید.
توصیه‌ی ما به شما این است که دانش روانشناسی و جامعه‌شناسی خودتان را همزمان با تحصیل بالا ببرید؛ چرا در این دو مورد تأکید زیادی داریم؟
زیرا شما نیاز دارید افراد و جامعه را بشناسید و سپس تصمیم گیری‌های لازم را انجام دهید.
