مطالعه برای کنکور یکی از مهمترین و چالشبرانگیزترین مراحل در زندگی دانشآموزان است. موفقیت در کنکور به برنامهریزی دقیق و منظم بستگی دارد و زمان مناسب مطالعه نقش مهمی در دستیابی به این موفقیت ایفا میکند. اما اغلب دانشآموزان با این سوال مواجه هستند که «چه میزان زمان مطالعه برای کنکور استاندارد است؟» اگر شما هم با این سوال مواجه شدهاید و میخواهید بدانید که برای موفقیت در کنکور، در طول روز چقدر زمان را باید به درس خواندن اختصاص دهید، این مقاله را مطالعه کنید.
با شروع سال تحصیلی و مشغول شدن دانشآموزان به مطالعه اغلب این سوال را دارند که «روزی چند ساعت درس بخوانیم؟»
قبل از پاسخ دادن به این سوال لازم است تاکید کنیم که میزان ساعت مطالعه به میزان تسلط، سطح علمی، عادت مطالعاتی، انگیزش تحصیلی و سطح اهمال کاری شما بستگی دارد. بطوریکه:
البته نکتهی مهمی که باید به آن توجه کرد این است که کیفیت مطالعه به مراتب از کمیت آن مهمتر است. مطالعهی ۱۰ ساعتهی بیکیفیت که با تمرکز پایین یا استراحتهای طولانی همراه است، اثربخشی کمی دارد. در مقابل، مطالعهی ۴ تا ۶ ساعته با تمرکز بالا و استفاده از تکنیکهای مطالعهی مفید میتواند نتایج بهتری به همراه داشته باشد. البته باید این نکته مهم را هم مد نظر داشته باشیم که هیچ کیفیتی بدون کمیت وجود ندارد؛ این مثال در جواب دوستانی است که تا بحث کیفیت و کمیت میشود، میگویند که ما خیلی در بند کمیت و زمان نیستیم بلکه سعی میکنیم مطالعه با کیفیت یا کار با کیفیتی ارائه دهیم. در پاسخ باید گفت که هر کار باکیفیتی نیاز به یک حداقلی از زمان و کمیتهای اجرائی دارد و البته در عین حال به قول اقتصاددانان هر کاری باید برای انجام حداقل دو توجیه مهم داشته باشد: توجیه اقتصادی و توجیه زمانی. مطالعه و آموزش نیز از این قاعده مستثنی نیستند، یعنی اگر قرار باشد کاری که قابل اجرا در ۴ ساعت هست در ۱۱ ساعت انجام شود توجیه خود را از دست خواهد داد و حتی در صورت به ثمر نشستن فاقد ارزش واقعی خواهد بود. پس نیاز هست که برای مطالعه از روش اصولی و صحیح آن وارد شویم.
همچنین برای داشتن مطالعه اصولی پیشنهاد ما استفاده از روش مطالعه سه گام است.
زمان مهمترین سرمایه و دارائی شماست، پس برای بهرهوری بیشتر، باید زمان خود را به بخشهای مختلف تقسیم کنید. توصیه میشود به ازای هر ۵/۱ساعت مطالعه با ۱۰ تا ۱۵ دقیقه استراحت همراه باشد تا ذهن شما بتواند بهخوبی استراحت کند و آماده ادامه یادگیری شود. این تکنیک باعث افزایش تمرکز و جلوگیری از خستگی ذهنی میشود.
در انتخاب زمان مناسب برای مطالعه و یادگیری، چند نکته کلیدی وجود دارد که میتوانند به افزایش بهرهوری و بهبود یادگیری کمک کنند:
بدن انسان بر اساس ریتم شبانهروزی (یا چرخههای بیولوژیکی) تنظیم میشود. این ریتمها تاثیر مستقیمی بر سطح هوشیاری، تمرکز و انرژی ذهنی دارند. با شناخت این چرخهها و هماهنگ کردن زمان مطالعه با زمان این چرخهها، میتوانید بازدهی بالاتری داشته باشید. ساعات ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر و ۴ بعد از ظهر تا ۱۰ شب بهترین زمانها برای استفاده از حداکثر ظرفیت مغز هستند. بنابراین توصیه میشود برای انتخاب زمان مطالعه به این موارد توجه کنید. البته این چرخه های طبیعی یا ساعات بیولوژیکی در افراد مختلف تفاوتهایی هم دارند که هر کس متناسب با کار خود و البته ویژگیهای فردی خویش باید آن را تنظیم نماید.
البته هر فرد ریتم یادگیری خاص خود را دارد. برخی افراد در ساعات صبح بهتر عمل میکنند (افراد صبحگاهی) و برخی در ساعات شب (افراد شبزیست). بنابراین علاوه بر در نظر گرفتن ساعت بیولوژیکی بدن خود مهم است که شما بر اساس عادتهای مطالعاتی فردی خود، بهترین زمان را برای مطالعه پیدا کنید.
یکی از نکات مهم در این مبحث این است که غیر از ویژگی های فردی خودتان با بافت کاری که انجام میدهید هم توجه داشته باشید. برای مثال کسی در بانک کار میکند، اگر بگوید که من فردی شب زیست هستم و نمیتوانم صبحها بازدهی مناسبی داشته باشیم یا هنرمندی که عصر و شبها برای اجرای تئاتر باید روی صحنه برود بگوید من جزو افراد صبگاهی هستم و نمیتوانم شبها بیدار بمانم؛ قطعا در کار خودشان دچار مشکل میشوند. پس یکی از مسائل مهم شناخت وضعیت خودتان و البته متناسب سازی آن با کاری است که قرار است انجام دهید و در آن بدرخشید.
نوع درس یا فعالیت ذهنی میتواند تعیین کند چه زمانی بهترین بازدهی را دارد. برای مطالعه دروس حفظی مانند تاریخ یا زبان، ممکن است زمانهای خاصی از روز که نیاز به تمرکز بیشتری دارند، مناسبتر باشند. اما برای دروس تحلیلی و مفهومی مانند ریاضی یا فیزیک، ممکن است زمانهایی که مغز فعالتر است، مفیدتر باشد. بنابراین پیشنهاد میکنیم برای دروس حفظی ساعتهای مطالعاتی صبح را انتخاب کنید و برای دروس تحلیلی ساعتهای ظهر و بعد از ظهر را در نظر بگیرید.
با توجه به آنچه که در مقاله اشاره کردیم رتبههای برتر معمولاً روزانه بین ۸ تا ۱۲ ساعت مطالعه میکنند؛ و این میزان بسته به نوع درسها و فشردگی برنامه ممکن است در بازههای زمانی خاصی از سال، مانند ایام نزدیک به کنکور، افزایش یابد. اما باز هم تاکید میکنیم که کیفیت مطالعه مهمتر از صرفاً تعداد ساعتهاست!
خیلی از افراد تصور میکنند که رتبههای برتر حتما ساعتهای بیشتری کار میکنند و ساعتهای اعلام شده از طرف ایشان دروغ است!!! در حالیکه اینطور نیست، رتبههای برتر کنکور سراسری معمولا به جای افزایش ساعت کار روی افزایش تمرکز کار میکنند، به این ترتیب حجم کار بیشتری در واحد زمانی کمتر انجام میگیرد و به این ترتیب هم در مصرف زمان و هم انرژی صرفهجویی جدی انجام میشود.
اگر شما پایه دهم یا یازدهم هستید و میخواهید از الان برای کنکور مطالعه کنید و خود را آماده کنید، به شما پیشنهاد میکنیم که در روزهایی که به مدرسه میروید حداقل ۴ و حداکثر ۶ ساعت و در ایام تعطیل حداقل ۶ و حداکثر ۸ ساعت مطالعه مفید داشته باشید.
اما در هر صورت پیشنهاد اصلی ما به شما این هست که حتما حتی شده یک جلسه با مشاور صحبت کنید تا بخشی از ویژگیهای شما را مورد شناسائی قرار دهد و حتی شده یک خط مسیر اولیه برای بهتر پیمودن این مسیر به شما نشان دهد.