عزت نفس یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت و رضایت از زندگی است که بر تمامی جنبه‌های زندگی فردی و اجتماعی تاثیر می‌گذارد. افرادی که از عزت نفس بالایی برخوردارند، بهتر می‌توانند با چالش‌ها روبرو شوند، تصمیمات بهتری بگیرند و روابط سازنده‌تری برقرار کنند. اما اگر احساس می‌کنید عزت نفس کافی ندارید، نگران نباشید؛ این مهارت قابل تقویت و یادگیری است. در این مقاله، به بررسی مفهوم عزت نفس، اهمیت آن در زندگی، و راهکارهای عملی برای افزایش آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید تا قدم به قدم برای تقویت عزت نفس خود تلاش کنیم.
همه ما می‌دانیم که بهره‌مندی از احساس عزت نفس چه مقدار بااهمیت است. وقتی عزت‌نفس ما بالاتر است نه تنها نسبت به خود احساس بهتری داریم، بلکه درروابط خود انعطاف‌پذیرتر هستیم. مطالعات اسکن مغزی نشان می‌دهد زمانی که ما از عزت نفس بالاتری برخوردار هستیم، زخم‌های عاطفی مثل طرد شدن و شکست را با درد کمتری تجربه می‌کنیم و سریعتر می‌توانیم آنها را پشت سر بگذاریم. همچنین وقتی عزت نفس ما بالاتر است، در برابر اضطراب مقاوم‌تر هستیم و کورتیزول کمتری در جریان خون‌مان ترشح می‌شود. با وجود تمامی محسناتی که با داشتن عزت نفس نصیب‌مان می‌شود، تقویت و بهبود بخشیدن آن کار سختی است.
اولین مساله این است که عزت نفس ما در ابتدا ناپایدار و به حالات متغیر است و می‌تواند روزانه و حتی ساعتی دچار نوسان شود. مساله دیگر اهمیت موضوع عزت نفس با توجه به حالات و احساسات ما در رابطه با خود، مهارت‌ها و یا حوزه‌های متفاوت زندگی ما می‌باشد. به عنوان مثال نقشی که ما داریم به عنوان پدر، مادر، پرستار، دانش آموز و … . در واقع شما به عنوان یک مادر و یا پدر زمانی که در زمینه تربیت فرزند خود خوب عمل کرده‌اید و از نتیجه این مسیر پرچالش و سخت راضی هستید به نسبت فردی دیگر که این نقش را ندارد، تقویت بیشتری شده‌اید و عزت‌نفس قوی‌تری را شکل داده‌اید یا بالعکس.
اما به طور کلی عزت نفس یعنی چه؟ تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
عزت نفس یعنی اینکه ما چگونه خود را می‌بینیم و برای خود ارزش‌گذاری می‌کنیم. اینکه چقدر به خود احترام می‌گذاریم و در مقایسه با دیگران احساس ارزشمندی می‌کنیم. عزت نفس یک خودارزیابی و در نتیجه یک احساس خودساخته است که یک فرد به مرور زمان راجع به خود به آن دست می‌یابد. این مولفه بر موارد بسیاری در زندگی ما از جمله اینکه چگونه تصمیم بگیریم، چگونه خود را ابراز کنیم، چطور چیزهای جدیدی را مورد امتحان قرار دهیم، اشتباهات خود را جبران کنیم و … تاثیرگذار است. یادگیری چگونگی ایجاد عزت‌نفس سالم بخشی از سلامت روان ما است.
حال با توجه به تعاریفی که از مولفه عزت نفس ارائه شد، در زیر راهکارهایی برای تقویت آن آمده است که به شما در شکل‌دهی و تکامل آن کمک می‌کند.
تمرین شفقت و مهربانی به خود برای افراد مختلف شامل موارد متفاوتی شود، اما اغلب شامل این مسئله می‌شود که شما بدانید در گذر کردن از چالش‌های زندگی خود تنها نیستید و بسیاری از افراد ممکن است در زمان سختی و بحران‌های زندگی احساسات مشابه شما را داشته باشند. با خودتان همانطور که با یک عزیز صحبت می‌کنید حرف بزنید و به طور کلی در افکار و اعمالتان نسبت به خود ملایم‌تر پیش روید.
جملات تاکیدی مثبت بسیار موثر هستند، اما استفاده از آنها می‌تواند گاهی مشکل‌ساز شود. استفاده مکرر از این گزاره ها سبب می‌شود افرادی که ارزش خود را پایین‌تر از دیگران می‌دانند و از عزت نفس کمتری برخوردار هستند، نسبت به خود احساس منفی پیدا کنند. زیرا زمانی که عزت نفس ما پایین است، چنین گزاره‌هایی بیش از حد بر خلاف باورهای موجود ما است و در واقع سبب ناامیدی بیشتر ما می‌شود. در واقع جملات تاکیدی مثبت برای افرادی موثر واقع می‌شود که اعتماد به نفسشان در حال حاضر بالاست. برای اینکه جملات تاکیدی با وجود پایین بودن میزان عزت نفس افراد کارساز باشند، باید تغییر یابند و باورپذیرتر شوند. به عنوان مثال، “من در آینده یک فرد موفق خواهم بود” به “من تا زمانی که موفق شوم استقامت خواهم کرد و دست از تلاش برنخواهم داشت” تغییر یابد. در واقع به جای تاکید بر نتیجه بر فرآیند و مسیری که قرار است یک فرد طی کند، تاکید شود تا فرد حتی در صورت شکست خوردن؛ به لحاظ میزان تلاشی که به خرج داده است خود را شایسته تقدیر بداند.
عزت نفس با ابراز توانایی و موفقیت‌ها در زمینه‌هایی از زندگی ما که برای ما مهم است ساخته می‌شود. اگر به خودتان افتخار می‌کنید که یک آشپز خوب هستید و در این زمینه قابلیت‌ها و دستاوردهای قابل توجهی دارید، مهمانی‌های بیشتری را ترتیب دهید و در مسابقات آشپزی شرکت کنید. اگر دونده خوبی هستید، در مسابقات ثبت نام کنید و برای آنها به طور مداوم تمرین کنید. به طور خلاصه، شایستگی‌های اصلی خود را کشف کنید و فرصت‌ها و زمینه‌هایی را پیدا کنید که این ویژگی‌ها را در شما برجسته‌تر می‌سازند.
هنگامی که از افکار انتقادی‌تان راجع به خود آگاهی بیشتری پیدا کردید، می‌توانید چهارچوب بندی مجددی به آنها بخشید و شکل منفی آنها را به شکلی مثبت و کاراتر تغییر دهید. چهارچوب بندی مجدد به این شکل است که شما افکار منفی راجع به خود را در نظر گرفته و با تاکید بر جنبه‌های مثبت و قابل اعتماد خود در آن زمینه آن گزاره‌ها را به شکلی خنثی و یا مثبت درآورید. به عنوان مثال باور “وای، من شبیه احمقی به نظر می‌رسیدم که هیچ چیزی نمی‌دانستم و پشت سر هم در آن جلسه سوال می‌پرسیدم”، “من سوالات زیادی پرسیدم و اکنون بیشتر از قبل در آن زمینه اطلاعات دارم.” تغییر یابد.
تحقیقات اخیر نشان داده است که ورزش تأثیر مثبتی بر عزت نفس و رضایت از زندگی دارد. گنجاندن یک برنامه ورزشی منظم در روز می‌تواند به شما کمک کند تا از نظر جسمی و ذهنی قوی باشید و به شما احساس موفقیت و احساس ارزشمندی می‌دهد. در واقع، طبق یک مطالعه کوچک در سال ۲۰۱۶، به نظر می‌رسد فعالیت بدنی و آمادگی جسمانی نقش مهمی در افزایش مولفه عزت نفس بازی می‌کند. طبق گفته سازمان بهداشت جهانی، بزرگسالان ۱۸ تا ۶۵ ساله، باید هفته‌ای ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط یا ۷۵ دقیقه شدید داشته باشند. برای افرادی که به باشگاه دسترسی ندارند، این توصیه را می‌توان با ۳۰ دقیقه پیاده روی از دوشنبه تا جمعه به دست آورد.
تعیین اهداف قابل دستیابی و تلاش برای رسیدن به آنها یکی دیگر از راهکارهای افزایش عزت نفس است. اهداف می‌توانند حس جهت‌مندی و مفید بودن را برای ما ایجاد کنند و وقتی به آنها می رسیم می‌توانند اعتماد به نفس ما را تقویت کنند. با این حال، تعیین اهدافی که در دسترس ما هستند و با ارزش‌ها و علایق ما همسو هستند، مهم است. اهداف غیرواقعی یا دور از دسترس می‌تواند منجر به ناامیدی شوند و به عزت نفس ما آسیب برساند.
حمایت اجتماعی می‌تواند سبب تشویق، گرفتن بازخوردهای مثبت و تایید شود و به ما کمک کند تا احساس ارزشمندی ناشی از حضور در میان گروه‌های دوستی و حس تعلق را کسب کنیم. ما می‌توانیم از خانواده، دوستان یا متخصصان مانند درمانگران یا مربیان حمایت کسب کنیم. مهم است که اطراف خود را با افرادی احاطه کنیم که به ما احترام می‌گذارند، از ما قدردانی می‌کنند و از ایجاد روابط سمی یا توهین آمیز خودداری می‌کنند.
مواردی که می‌توانیم شکرگذارشان باشیم، قدردانی از جنبه‌های مثبت زندگی، حضور عزیزان و دوستان در زندگیمان، نعمت سلامتی، توانایی کار کردن، توانایی تفکر، دیدن لبخند فرزند و هزاران موارد دیگر است که گاهی ممکن است به طور خودآگاه متوجه آنها نباشیم. با آگاهی نسبت به تمامی داشته‌هایمان و تمرین شکرگزاری و مهربانی، می‌توانیم حس مثبت و حسن نیت را نسبت به خود و دیگران در درونمان پرورش دهیم و احساس ارزشمندی قوی‌تری را در خود ایجاد کنیم.
همانطور که در این مقاله بررسی کردیم، عزت نفس یکی از پایه‌های اساسی رشد فردی و موفقیت در زندگی است که تاثیر عمیقی بر تصمیم‌گیری‌ها، روابط و احساس خوشبختی ما دارد. برای تقویت عزت نفس، شناخت نقاط قوت، پذیرش ضعف‌ها، تعیین اهداف واقعی، مراقبت از سلامت ذهن و بدن، و یادگیری مهارت‌های جدید اهمیت زیادی دارد. همچنین، ارتباط با افرادی که حامی و مثبت‌اندیش هستند، می‌تواند نقش مهمی در تقویت باور به خود ایفا کند. با کار بر روی عزت نفس، می‌توان به زندگی پرمعناتر و شادتر دست یافت و با چالش‌های پیش‌رو با اعتماد به نفس بیشتری روبه‌رو شد.
44%
