استرس امتحان یک پدیده رایج است که بسیاری از دانشآموزان و دانشجویان در زمان آزمونها و امتحانات با آن مواجه میشوند. اگرچه مقداری استرس ممکن است به افزایش تمرکز و عملکرد کمک کند، اما استرس بیش از حد میتواند مانع از عملکرد مطلوب شود؛ به طوریکه زبان حال دانشآموزانی که درگیر استرس امتحان هستند این است که« احساس میکنم همهی مطالب از خاطرم رفته!» مدیریت استرس امتحان یک فرآیند حیاتی برای موفقیت تحصیلی و حفظ سلامت روانی است. در این مقاله، به بررسی علل استرس امتحان، علائم آن و راهکارهای مؤثر برای مدیریت استرس امتحان خواهیم پرداخت.
به طور کلی علائم فیزیولوژیکی استرس شامل تحریک عصب سمپاتیک و در نتیجه به وجود آمدن علائم جسمانی زیر است:
خوب حالا که با دلایل و اثرات منفی استرس امتحان آشنا شدیم میرسیم به این سوال همیشگی دانشآموزان که :«چگونه استرس امتحان را از بین ببرم؟»
استرسها به طورکلی برگرفته از ارزیابیهای ما نسبت به محیط اطراف و یا وقایع مختلف است به طور مثال اگر ارزیابی شما نسبت به یک امتحان این باشد که نمیتوانید از پس به خوبی از پس امتحان بربیایید استرس شما زیاد میشود و اگر این باور را داشته باشید که امتحان خوبی را پشت سر میگذارید، استرس شما کمتر میشود. بنابراین مهمترین راهکاری که برای استرس پیشنهاد میکنیم این است که افکارتان را مدیریت کنید و هم قبل از امتحان و هم در زمان آزمون سعی کنید افکار منفیتان را مدیریت کنید.
البته کنترل افکار به همین راحتی هم نیست و کار سختی است اما میتوانید برای اینکار از یک روانشناس کمک بگیرید.
در زمان آزمون و یا زمانی که استرس به شما هجوم میآورد سعی کنید روی تنفستان تمرکز کنید. برای اینکار نفسهای عمیق بکشید و با آرامش از طریق دم و بازدم عمیق اکسیژن را ششهای خود برسانید. برای اینکه از پس انجام این تکنیک به خوبی بربیایید لازم است در زمانهای قبل از آزمون تمرینات تنفسی را انجام دهید و تنفس دیافراگمی را تمرین کنید.
همانطور که گفته شد یکی از دلایل ایجاد استرس این است که شما خاطرهی تلخی از آزمون در گذشته دارید و یا اینکه نگران نتیجه آزمون هستید. پس در حقیقت دارید به گذشته و یا آینده فکر میکنید و همین استرس شما را زیاد میکند، بنابراین تمام تمرکزتان را معطوف زمان حال کنید. برای اینکار میتوانید از حواس پنجگانه خود استفاده کنید. حواس پنجگانه، شما را به دنیای اکنون میآورد. برای مثال به موزیکی که از طریق رادیو در حال پخش است و یا لمس کردن و توجه کردن به جنس پارچه لباستان میتواند به شما کمک کند تا به زمان اکنون توجه کنید.
ممکن است با گرفتن برگه امتحانی و دیدن سوالات دچار استرس شوید و نتوانید سوالات را حل کنید، در این شرایط به خودتان مسلط باشید و به سراغ سوالات آسان بروید، بعد از اینکه یک دور همه سوالات را بررسی کردید( احتمالا استرس شما کمتر شده)، به سراغ حل سوالات سختتر بروید. برای اینکار استفاده از تکنیک ضربدر و منها به شما کمک میکند.
روابط میان فردی مثبت تاثیر زیادی در مهار کردن استرس دارد به طوریکه طبق نتایج آزمایشات، احساس تنهایی استرس افراد را زیاد میکند. بنابراین سعی کنید که قبل از آزمون با عزیزانتان درباره احساساتتان و یا موضوعاتی غیر از امتحان صحبت کنید.
محدودیت زمان یکی از عوامل ایجاد کننده استرس امتحان است پس سعی کنید از تکنیکهای مدیریت زمان در جلسه امتحان استفاده کنید.
تامین نیازهای فیزیولوژیکی بدن مثل خواب با کیفیت و کافی و غذای سالم و مقوی به تابآوری بدن کمک میکند و باعث میشود آستانه تحمل شما در شرایط پرتنش بالاتر رود. بنابراین شب قبل از آزمون خواب کافی داشته باشید و صبحانه سبک و مقوی میل کنید.
ورزش به کاهش هورمونهای استرس مانند کورتیزول کمک میکند و هورمونهای شادیآوری مانند اندورفین را افزایش میدهد. حتی یک پیادهروی کوتاه قبل از مطالعه یا امتحان میتواند به بهبود خلق و خوی شما و درنتیجه کاهش استرس امتحان منجر شود.
برای تقویت اعصاب و کاهش اضطراب ناشی از امتحان میتوانید دمنوشهای آرامش بخش مصرف کنید مثل دمنوش گل گاوزبان، استخدوس، بابونه، چای سبز، زعفران و…
برای مدیریت استرس امتحان می توانید از تکنیکها و راهحلهایی که در این مقاله گفته شد استفاده کنید ولی اگر نتوانستید اضطراب خود را مدیریت کنید در قدم آخر از دارودرمانی کمک بگیرید. توجه کنید که استفاده از داروهای شیمیایی عوارضی برای شما دارد پس قبل از مصرف هر گونه داروی آرامبخش با پزشک متخصص اعصاب و روان و یا داروساز مشورت کنید.