در چند دهه‌ی اخیر رشته مهندسی شهرسازی بسیار مورد توجه قرار گرفته است و بسیاری از دانشگاه‌های معروف در این رشته دانشجو می‌پذیرند.
اما چرا؟
زیرا شهرسازی توانسته به حل مشکلاتی که در سطح شهر و جامعه با آنها برخورد می‌کنیم، کمک‌های بسیاری کند.
با افزایش شهرنشینی، این سؤال پیش می‌آید که شرایط برای زندگی از نظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی چطور باید برنامه‌ریزی و فراهم شود.
برای سازماندهی یک شهر نیاز به همکاری اقتصاددانان، معماران، جامعه‌شناسان، جغرافی‌دانان و کارشناسان رشته‌های متعددی است تا بتوانند این رفاه را برنامه‌ریزی کنند.
در بین تمامی تخصص‌ها، متخصص شهرسازی می‌تواند نقش بسیار مهمی ایفا کند، زیرا او فردی است که در زمینه‌ی طراحی شهری و برنامه‌ریزی شهری آموزش دیده است و می‌تواند به توسعه‌ی شهری کمک زیادی کند.
شهرساز به تحولات اجتماعی‌ـ سیاسی یک شهر می‌پردازد و هدف او این است که تمام جوانب در یک شهر رعایت و به‌صورت مناسبی کنترل و هماهنگی صورت گرفته شود و روز‌به‌روز پیشرفت کند.
مهندسی معماری (Architectural Engineering) و مهندسی شهرسازی (Urban Engineering) دو حوزه مهندسی مرتبط با طراحی و توسعه محیط ساختمانی و شهری هستند، اما تفاوت‌هایی در زمینه تخصص و عمده‌ترین تمرکز آنها وجود دارد.
مهندسی معماری مرتبط با طراحی و ایجاد ساختمان‌ها و فضاهای ساختمانی است. مهندسان معماری برای طراحی و ساخت ساختمان‌هایی که متناسب با نیازها و الزامات فرهنگی، محیطی و اقتصادی هستند، مهارت‌های معماری و مهندسی را ترکیب می‌کنند. آنها علاوه بر طراحی معماری، به نیازهای ساکنان، نورپردازی، مکانیک، انرژی، مواد ساختمانی و سازه نیز توجه می‌کنند. هدف آنها بهینه‌سازی فضاهای ساختمانی از نظر ظاهر، استفاده، ایمنی و پایداری است.
مهندسی شهرسازی مرتبط با طراحی و توسعه شهرها و مناطق شهری است.
مهندسان شهرسازی در زمینه برنامه‌ریزی، طراحی و مدیریت شهرها فعالیت می‌کنند. آنها به طراحی زیرساخت‌های شهری مانند جاده‌ها، تأمین آب و برق، حمل و نقل عمومی، سیستم‌های فاضلاب و پارک‌ها می‌پردازند.
هدف آنها توسعه شهرها به نحوی است که مسائل مربوط به جمعیت، اقتصاد، محیط زیست و سازندگی شهری بهینه شود.
به طور کلی، مهندسی معماری بیشتر متمرکز بر طراحی و ساختمان‌ها و فضاهای ساختمانی است، در حالی که مهندسی شهرسازی بیشتر به برنامه‌ریزی و توسعه شهرها و زیرساخت‌های شهری تمرکز دارد.
با این حال، هر دو حوزه تلاش می‌کنند تا فضاها و محیط‌های ساختمانی و شهری را برای زندگی، کار و تفریح بهتر بهبود بخشند.
بازار کار و زمینه‌هایی که مهندس شهرساز می‌تواند در ایران مشغول به کار شود متفاوت است؛ از جمله‌ی آنها می‌توانیم به مواردی اشاره کنیم که عبارت‌اند از:
بخش دولتی مانند سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، شهرداری‌ها، وزارت کشور و راه و شهرسازی، دفاتر شهرسازی و فنی شهرداری‌ها، دفاتر فنی وزارت کشور، سازمان‌های مسکن و شهرسازی استان‌ها، کارشناسی دادگستری، دفاتر فنی جهاد کشاورزی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، دفاتر مهندسین مشاور شهرسازی، سایر نهادهای مرتبط برای اجرای طرح‌های شهری کشور و شرکت‌های خصوصی.
از دروس مرتبط می‌توان به حسابان و آمار و احتمال اشاره کرد؛ همچنین تسلط به درس‌هایی مانند تاریخ و جغرافیا، مطالعات اجتماعی و سایر دروس مشابه در این رشته مهم هستند.
چارت درسی دانشگاه‌ها معمولاً مشترک است. با‌این‌حال، ممکن است در بعضی واحدهای دانشگاهی تفاوت جزئی وجود داشته باشد.
حال این تفاوت می‌تواند فقط در اسم، و محتوای درس یکسان باشد. چارت درسی رشته مهندسی شهرسازی که برایتان آوردیم، برگرفته از چارت درسی این رشته در دانشگاه علم و فرهنگ تهران و به شرح زیر است:
| مبانی شهرسازی | بیان تصویر معماری | معادلات دیفرانسیل | مدل‌های کمی در شهرسازی | شناخت و تحلیل فضاهای شهری | حقوق و قوانین شهری | سمینار مسائل شهری |
| کاربرد آمار در شهرسازی | ریاضیات | بیان تصویری شهر | مبانی و روش‌های طراحی شهری | مبانی حمل‌و‌نقل شهری | طراحی و کاربرد نظام اطلاعات شهری | روان‌شناسی و محیط شهری |
| مبانی اقتصاد شهری | مبانی جغرافیای شهری | روش تحقیق در شهرسازی | آشنایی با زیرساخت‌ها و تأسیسات شهری | شهرهای جدید و شهرک‌ها | گرافیک و مهارت‌های ارائه | سوانح طبیعی و سکونتگاه‌های انسانی |
| مبانی جامعه‌شناسی شهری | تاریخ شهرسازی در جهان | مبانی و روش‌های برنامه‌ریزی در شهرسازی | کارگاه شناخت و تحلیل | تجارب شهرسازی | مبانی برنامه‌ریزی منطقه‌ای | منظرسازی |
| هندسه‌ی احجام و پرسپکتیو | مبانی برنامه‌ریزی مسکن | سیستم‌های اطلاعاتی مکانی | مبانی مدیریت شهری | برنامه‌ریزی بافت‌های فرسوده و تاریخی شهری | کارگاه آماده‌سازی زمین | مبانی مهندسی معماری و ساختمان |
| کاربرد رایانه در شهرسازی | مشارکت در شهرسازی | کاربرد نقشه‌برداری در شهرسازی | کارگاه برنامه‌ریزی شهری | کارگاه طراحی شهری | شهرسازی معاصر ایران |
مدت تحصیل در رشته مهندسی شهرسازی ۴ سال، معادل ۸ ترم درسی است.
از نقاط قوت این رشته می‌توان به بازار کار گسترده‌ی آن اشاره کرد.
بسیاری از افراد هنگامی که این رشته را انتخاب می‌کنند، درک درستی از آن نداشته و بدون شناخت وارد این رشته می‌شوند.
با توجه به این‌که بخش زیادی از مباحث این رشته به مهندسی مربوط می‌شود، اما دروس مرتبط به هنر و معماری هم در آن نقش اساسی دارند و علاقه‌مندان به هنر می‌توانند در این رشته موفق شوند.
همچنین اگر در طول تحصیل در دوره‌های کارآموزی شرکت نکرده و به نرم‌افزارهای مربوط به این رشته تسلط نداشته باشید، بسیار سخت می‌توانید وارد بازار کار این رشته شوید.
این رشته را می‌توانید تا مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری ادامه دهید.
براساس دفترچه‌ی انتخاب‌رشته سال ۱۴۰۲، مهندسی شهرسازی شامل ۵ گرایش در کارشناسی‌ارشد می‌شود که عبارت‌اند از:
برنامه‌ریزی شهری، برنامه‌ریزی منطقه‌ای، مدیریت شهری، طراحی شهری و طراحی فضاهای آموزشی، و ۳ گرایش در دکتری که عبارت‌اند از: شهرسازی، طراحی شهری و شهرسازی اسلامی.
از توانایی‌های لازم برای این رشته می‌توانیم به یادگیری مفاهیم تکنیکی و اصول فنی کار مثل نقشه‌برداری، رسم فنی، پرسپکتیو، هندسه‌ی فضایی، مدل‌سازی، ریاضی و مسائل انسانی و اجتماعی مثل مبانی جامعه‌شناسی اشاره کنیم.
امکان بورسیه‌ی تحصیلی در این رشته وجود دارد و وضعیت آن متوسط رو به بالاست.
از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، شمی، فکری، ملاحظه‌کننده، اهل نظریه و تئوری، تحلیل‌گر، آینده‌نگر، خلاق و مبتکر است.
از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، شمی، فکری، داوری‌کننده، استراتژیست، اهل نظریه و تئوری، کمال‌گرا، تحلیل‌گر، نتیجه‌گرا، بادقت، اهل تئوری و آینده‌نگر است.
از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، حسی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، نوآور، سازگار، صبور و آرام است.
از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برون‌گرا، شمی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، اجتماعی، رهبر و الهام‌بخش است.
از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برون‌گرا، حسی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، دارای تخیل قوی، حساس و صبور است.
از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، شمی، احساسی، ملاحظه‌کننده، صبور، حساس، هنرمند، اهل نظریه و تئوری و دارای قوه‌ی تخیل قوی است.
از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، شمی، احساسی، داوری‌کننده، اهل نظریه و تئوری، خلاق و آینده‌نگر است.
وقتی وارد این رشته شدید، حتماً نرم‌افزارهایی را که به شما یاد می‌دهند (یا نمی‌دهند!) به‌طور حرفه‌ای یاد بگیرید.
می‌توانید کلاس‌های خارج از دانشگاه را ثبت نام کنید تا بتوانید قوی‌تر و سریع‌تر از بقیه وارد بازار کار شوید.
