در سیستم پذیرش دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی ایران، رشته‌های دانشگاهی با آزمون به دو دسته کلی متمرکز و نیمه متمرکز تقسیم می‌شوند. این دو دسته به شیوه پذیرش دانشجو و مراحل فرآیند انتخاب رشته و قبولی اشاره دارند. دراین مقاله به بررسی رشته‌های متمرکز و نیمه متمرکز می‌پردازیم.
در زمان بررسی دفترچه انتخاب رشته ممکن است با این سوال مواجه شوید که « منظور از رشته‌های متمرکز . نیمه متمرکز چیست؟» در این مقاله به بررسی سوالاتی که احتمالا در این باره برای شما ایجاد می‌شود می‌پردازیم.
در رشته‌های متمرکز، پذیرش دانشجو به‌صورت کامل بر اساس نمره کنکور و سهمیه‌های مختلف صورت می‌گیرد. فرآیند انتخاب و قبولی در این رشته‌ها ساده‌تر و مستقیم‌تر است. پس از اعلام نتایج کنکور و ثبت‌نام انتخاب رشته، داوطلبانی که حد نصاب نمره و رتبه مورد نیاز را کسب کرده‌اند و به‌صورت مستقیم پذیرفته می‌شوند. به عبارت دیگر رشته‌های متمرکز به رشته‌هایی اطلاق می‌شود که پذیرش دانشجو در آن‌ها فقط بر اساس نتایج کنکور و سیستم سهمیه‌بندی است. فرآیند پذیرش این رشته‌ها به شرح زیر است:
داوطلبان ابتدا در کنکور سراسری شرکت می‌کنند.
پس از اعلام نتایج اولیه کنکور، داوطلبان بر اساس نمرات و رتبه‌ای که کسب کرده‌اند، رشته‌های مورد علاقه خود را انتخاب می‌کنند.
پس از بررسی انتخاب رشته‌های داوطلبان توسط سازمان سنجش، نتایج نهایی اعلام می‌شود و داوطلبان می‌توانند وضعیت قبولی خود را مشاهده کنند.
داوطلبان پذیرفته شده در رشته‌های متمرکز، پس از اعلام نتایج نهایی، به‌طور مستقیم به دانشگاه مربوطه مراجعه و فرآیند ثبت‌نام را تکمیل می‌کنند.
این فرآیند ساده و مستقیم است و نیازی به مراحل اضافی مانند مصاحبه یا آزمون عملی ندارد.
رشته‌های نیمه متمرکز رشته‌هایی هستند که برای پذیرش در آن‌ها علاوه بر نمره کنکور و سهمیه‌های مختلف، مراحل اضافی مانند مصاحبه، آزمون عملی، یا معاینات پزشکی نیز برای پذیرش نهایی لازم است. داوطلبان ابتدا باید حد نصاب نمره کنکور را کسب کنند و سپس به مراحل بعدی دعوت می‌شوند. این مراحل اضافی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
برای ارزیابی مهارت‌های ارتباطی، انگیزه و سایر ویژگی‌های فردی داوطلب.
برای ارزیابی مهارت‌های عملی و تخصصی مرتبط با رشته (مثلاً در رشته‌های هنری یا ورزشی).
برای ارزیابی وضعیت سلامت جسمی و روانی داوطلبان (معمولاً در رشته‌های مرتبط با نیروهای مسلح یا برخی رشته‌های خاص).
فرآیند پذیرش در رشته‌های نیمه متمرکز به شرح زیر است:
همانند رشته‌های متمرکز، داوطلبان ابتدا در کنکور سراسری شرکت می‌کنند.
پس از اعلام نتایج اولیه کنکور، داوطلبان رشته‌های نیمه متمرکز مورد نظر خود را انتخاب می‌کنند.
پس از بررسی انتخاب رشته‌ها، داوطلبانی که حد نصاب نمره کنکور را کسب کرده‌اند، به مراحل تکمیلی دعوت می‌شوند. در این مرحله تعداد داوطلبانی که به مراحل تکمیلی دعوت می‌شوند چند برابر ظرفیت آن رشته‌محل است.
داوطلبان باید در آزمون‌های عملی، مصاحبه‌ها یا معاینات پزشکی که توسط دانشگاه یا موسسه مربوطه برگزار می‌شود، شرکت کنند.
پس از ارزیابی عملکرد داوطلبان در مراحل تکمیلی، نتایج نهایی اعلام می‌شود و داوطلبان پذیرفته شده می‌توانند وضعیت قبولی خود را مشاهده کنند.
داوطلبان پذیرفته شده در رشته‌های نیمه متمرکز، پس از اعلام نتایج نهایی، به دانشگاه مربوطه مراجعه و فرآیند ثبت‌نام را تکمیل می‌کنند.
بنابر مراحلی که بالا اشاره کردیم شرط قبولی در رشته های نیمه متمرکز، دارا بودن شرایط مورد نیاز هر رشته و قبولی در مصاحبه و آزمون عملی آن رشته است .
حدودا یک هفته بعد از اتمام زمان انتخاب رشته و بعد از بررسی انتخاب رشته و تعیین حد نصاب‌های مربوطه، نتایج دعوت به مراحل تکمیلی (شامل مصاحبه، آزمون عملی و غیره) از طریق شماره ای که حین ثبت نام در سازمان سنجش وارد کردید به شما اطلاع رسانی می‌شود. این مرحله معمولاً در اواخر مردادماه یا اوایل شهریورماه انجام می‌شود.
گزینش برخی رشته‌محل‌های خاص علاوه بر مصاحبه به گزینش و تحقیق محلی هم بستگی دارد که این مرحله ارتباطی به زمان انتخاب رشته ندارد.
همانطور که گفته شد قبولی در رشته‌های نیمه متمرکز علاوه بر نمره و تراز کسب شده در کنکور سراسری به شرایط ویژه‌ای که هر رشته و دانشگاه در نظر دارد بستگی دارد. بعد از زمان انتخاب رشته دانشگاه‌هایی که رشته‌های نیمه متمرکز را ارائه می دهند داوطلبانی که در کنکور نمره مورد نیاز کسب کرده اند را به مصاحبه و آزمون عملی دعوت می کنند. تعداد داوطلبانی که به مراحل تکمیلی (مانند مصاحبه، آزمون عملی، معاینات پزشکی و غیره) دعوت می‌شوند، چندین برابر ظرفیت نهایی پذیرش آن رشته است. این کار به منظور انتخاب بهترین و مناسب‌ترین داوطلبان از بین تعداد بیشتری از متقاضیان صورت می‌گیرد.
پس از اتمام مراحل تکمیلی(که شامل مصاحبه، آزمون عملی و… است)، نتایج نهایی پذیرش در رشته‌های نیمه متمرکز همراه با رشته‌های متمرکز از طریق سایت سازمان سنجش اطلاع‌رسانی می‌شود که معمولا فرایند اعلام نتایج نهایی در اواسط شهریور ماه انجام می‌شود.
رشته‌های متمرکز و نیمه متمرکز در شیوه پذیرش دانشجو تفاوت دارند؛ رشته‌های متمرکز تنها بر اساس نمره کنکور و سهمیه‌های مختلف، بدون مراحل اضافی، دانشجو می‌پذیرند، در حالی که رشته‌های نیمه متمرکز علاوه بر نمره کنکور، مراحل تکمیلی نظیر مصاحبه، آزمون عملی، یا معاینات پزشکی را نیز شامل می‌شوند. به‌طور خلاصه، پذیرش در رشته‌های متمرکز ساده‌تر و مستقیم‌تر است، در حالی که رشته‌های نیمه متمرکز فرآیند پیچیده‌تری دارند و به ارزیابی جامع‌تری از داوطلبان نیازمندند.
خیر. رشته های نیمه متمرکز و متمرکز با شرایط خاص باهم تفاوتی ندارند به عبارتی رشته‌های متمرکز با شرایط خاص همان رشته‌های نیمه متمرکز است.
| کارشناسی فوریت‌های پزشکی پیش بیمارستانی | مدیریت بیمه اکو (علامه) | تاریخ و تمدن ملل اسلامی(دانشگاه تهران) | مهندسی مواد و متالوژی(دانشگاه اراک) |
| کاردانی فوریت‌های پزشکی پیش بیمارستانی | کارشناسی ارشد پیوسته علوم قضایی(دانشگاه علوم قضایی و خدمات دادگستری) | علوم قران و حدیث (دانشگاه تهران) | مهندسی مکانیک ( دانشگاه اراک) |
| دکتری پیوسته بیوتکنولوژی(دانشگاه تهران) | حسابداری (دانشگاه فردوسی مهشد) | فقه و مبانی حقوق اسلامی(دانشگاه تهران) | رشته های بورسیه دانش |
| فقه شافعی (دانشگاه تهران) | ادیان و عرفان(دانشگاه تهران) | فلسفه و کلام اسلامی(دانشگاه تهران ) | رشته های بورسیه صنعتی |
| پزشکی | دندانپزشکی | هوشبری |
| پرستاری | علوم آزمایشگاهی | فناوری اطلاعات سلامت |
| تکنولوژی اتاق عمل | تکنولوژی پرتوشناسی | فوریت‌های پزشکی پیش بیمارستانی |
| پزشکی | داروسازی | هوشبری |
| پرستاری | علوم آزمایشگاهی | مهندسی بهداشت محیط |
| تکنولوژی اتاق عمل | مهندسی بهداشت حرفه‌ای | فوریت‌های پزشکی پیش بیمارستانی |
| بهداشت عمومی | علوم تغذیه | مدیریت خدمات بهداشتی |
| روانشناسی | فقه و حقوق اسلامی | فلسفه و جکمت اسلامی |
| امنیت اطلاعات | امنیت اقتصادی | امنیت بین‌الملل |
| امنیت نرم | پژوهشگری امنیت | حفاظت اطلاعات |
| ضد تروریسم | علوم فنی امنیت | فناوری اطلاعات و ارتباطات |
| مدیریت اطلاعات و ارتباطات |
| مهندسی دریانوردی | مهندسی کشتی |
| تربیت مروج سیاسی | مدیریت فرهنگی هنری | مربیگری عقیدتی |
| ارتباط تصویری | زیست فناوری | علوم و مهندسی باغبانی |
| کتابت و نگارگری | روانشناسی | مدیریت دولتی |
| نقاشی | علم اطلاعات و دانش شناسی | مدیریت صنعتی |
| زیست شناسی سلولی مولکولی | مدیریت بازرگانی | علوم و مهندسی خاک |
| مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی | مهندسی گیاه پزشکی |
| ادیان و مذاهب | تاریخ اسلام | زبان و ادبیات عربی |
| علوم قران و حدیث | فقه و حقوق شافعی | فقه و حقوق امامی |
| فقه و حقوق حنفی | فلسفه و عرفان اسلامی |
| کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و اقتصاد | کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و مدیریت |
| کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و حقوق | کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات |
| ادیان و مذاهب | تاریخ اسلام | زبان و ادبیات عربی |
| علوم قران و حدیث | فقه و حقوق شافعی | فقه و حقوق امامی |
| فقه و حقوق حنفی | فلسفه و عرفان اسلامی |
| روزنامه نگاری | تلویزیون و هنرهای دیجیتال |
| کارگردانی تلویزیون |
بله. دانشگاه‌های فرهنگیان و شهید رجایی دانشگاه پذیرش بر اساس شرایط خاص است و برای پذیرش در رشته‌های این دانشگاه نیاز به مصاحبه و دارا بودن شرایط مورد نظر دانشگاه است.
