در نظام آموزشی ایران، یکی از سیاست‌های مهم برای توزیع عادلانه فرصت‌های آموزشی و کاهش تمرکز جمعیتی در شهرهای بزرگ، معرفی و اجرای سیستم بومی‌گزینی است. رشتههای بومی ناحیه‌ای یکی از اجزای کلیدی این سیاست هستند که به دانشجویان مناطق مختلف کشور فرصت می‌دهند تا در دانشگاه‌های نزدیک به محل زندگی خود تحصیل کنند.در این مقاله به بررسی رشتههای بومی ناحیه ای می‌پردازیم.
قبل از هر چیز ابتدا لازم است به توضیح درباره معنی و مفهوم ناحیه و پاسخ به سوال «ناحیه چیست؟» بپردازیم. هر ناحیه از مجموع چند استان کنار هم تشکیل شده است به عبارت دیگر چند استان کنار هم یک ناحیه را تشکیل می‌دهند و داوطلبان بومی استان‌های هر ناحیه، داوطلب بومی آن ناحیه محسوب می‌شوند. مثلا استان‌های (البرز، تهران، زنجان، سمنان، قزوین، قم و مرکزی) ناحیه ۱ را تشکیل می دهند و اگر داوطلبی بومی استان تهران باشد، بومی ناحیه۱ هم هست. در جدول زیر به ناحیه‌های کنکور و استان‌های تابع آن‌ها اشاره شده.
| ناحیه ۱ | البرز، تهران، زنجان، سمنان، قزوین، قم ، مرکزی |
| ناحیه ۲ | آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل |
| ناحیه ۳ | اصفهان، چهارمحال و بختیاری ، یزد |
| ناحیه ۴ | سیستان و بلوچستان ، کرمان |
| ناحیه ۵ | بوشهر، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، هرمزگان |
| ناحیه ۶ | کردستان ، کرمانشاه، همدان |
| ناحیه ۷ | ایلام، خوزستان ، لرستان |
| ناحیه ۸ | خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی |
| ناحیه ۹ | گلستان، گیلان، مازندران |
رشته های بومی ناحیه ای رشته هایی هستند که در بیشتر استان‌های کشور دایر نیست، ولی در هر ناحیه وجود دارد. مثلا رشته‌ی پزشکی یکی از رشتههای بومی ناحیه ای است یعنی رشتههای ناحیه‌ای در دانشگاه‌های همه استان‌ها برگزار نمی‌شود ولی در چند استان نزدیک به هم که یک ناحیه بومی را می‌سازند ارائه می‌شود.
داوطلبان بومی ناحیه‌ای نسبت به داوطلبان غیر بومی شانس قبولی بیشتری برای پذیرش در رشتههای بومی ناحیه ای خود را دارند، البته اگر نمره مورد نیاز برای پذیرش در آن رشته را دارا باشند.
در بند چهارم کارنامه کنکور سراسری خود، می توانید از ناحیه بومی خود آگاه شوید.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بررسی کارنامه کنکور سراسری این مقاله را بخوانید.
هر کد رشته‌محل در کنکور سراسری دارای ظرفیت مشخصی است. ظرفیت هر رشته در یک دانشگاه مشخص، بین داوطلبان بومی آن منطقه و داوطلبان غیر بومی تقسیم می‌شود:
در رشته هایی که پذیرش آن‌ها به صورت بومی انجام می‌گیرد؛ ۸۰ درصد ظرفیت به داوطلبان بومی آن منطقه و ۲۰ درصد ظرفیت به داوطلبان غیر بومی تعلق می‌گیرد؛ برای مثال داروسازی یک رشته‌ی ناحیه‌ای می‌باشد و اگر دانشگاهی ۱۰۰ نفر ظرفیت داشته باشد ابتدا ۳۰ نفر ظرفیت برای سهمیه ایثارگران جدا می‌شود، و بعد از ظرفیت باقی مانده ۵۶ نفر به داوطلبان بومی آن استان و ۱۴ نفر دیگر به داوطلبان غیر بومی تعلق می‌گیرد.
در رشتههای پرمتقاضی بومی، ۶۰ درصد ظرفیت به داوطلبان بومی آن منطقه و ۴۰ درصد ظرفیت به داوطلبان غیربومی تعلق می گیرد. یعنی از ۱۰۰ نفر ظرفیت این رشته‌ها پس از کسر ۳۰ نفر سهمیه ایثارگران، ۴۲ نفر از داوطلبان بومی و ۲۸ نفر از داوطلبان غیربومی انتخاب می‌شوند.
بنابراین احتمال قبولی داوطلبان بومی در رشته‌هایی که به صورت بومی پذیرش دارند بیشتر از داوطلبان غیر بومی است.
| علوم ریاضی و فنی | مهندسی برق، مهندسی مکانیک ، مهندسی کامپیوتر ، مهندسی عمران، مهندسی معماری، مهندسی صنایع |
| علوم تجربی | پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، دامپزشکی |
| علوم انسانی | حقوق، روانشناسی، حسابداری |
| پزشکی |
| داروسازی |
| دندانپزشکی |
| اقتصاد کشاورزی |
| تکنولوژی پرتوشناسی |
| حسابداری |
| زبان و ادبیات فارسی |
| زمین شناسی |
| زیست شناسی گیاهی |
| شیمی کاربردی |
| شیمی محض |
| علوم و مهندسی باغبانی |
| علوم و مهندسی خاک |
| گیاه پزشکی |
| مدیریت بازرگانی |
| مهندسی بهداشت محیط |
| مهندسی طبیعت |
| آمار |
| حسابداری |
| زبان و ادبیات عربی |
| شیمی کاربردی |
| شیمی محض |
| علوم و مهندسی آب |
| فیزیک |
| مهندسی حرفه‌ای کامپیوتر |
| مهندسی حرفه‌ای معماری |
| مهندسی عمران |
| مهندسی معماری |
| مهندسی مکانیک |
| مهندسی مکانیک بیوسیستم (کشاورزی) |
| آموزش زبان و ادبیات فارسی |
| حسابداری |
| حقوق |
| زبان و ادبیات عربی |
| زبان و ادبیات فارسی |
| مدیریت بازرگانی |
| زبان و ادبیات انگلیسی |
