کنکور، مسیری سرنوشتساز برای بسیاری از دانشآموزان است؛ آزمونی که موفقیت در آن میتواند درهای دانشگاهها و فرصتهای شغلی آینده را بگشاید. اما آیا تنها مطالعهی منابع درسی برای کسب رتبهی برتر کافی است؟ یکی از مهمترین و مؤثرترین روشهای آمادگی برای کنکور، بررسی سوالات آزمونهای سالهای گذشته است. این سوالات نهتنها الگوی فکری طراحان را آشکار میکنند، بلکه به داوطلبان کمک میکنند تا با ساختار آزمون، مباحث پرتکرار و تکنیکهای تستزنی آشنا شوند. در این مقاله به اهمیت بررسی سوالات کنکور و همچنین نحوه بررسی کنکورهای سالهای اخیر، میپردازیم.
حتما شنیدهاید که ورزشکاران حرفهای قبل از مسابقهی اصلی، بازیهای تدارکاتی با تیمهای مشابه حریف اصلی برگزار میکنند تا سبک بازی و استراتژی آنها را بشناسند. در کنکور هم سوالات سالهای گذشته حکم همین بازیهای تدارکاتی را دارند به طوریکه با حل این سوالات، میتوانید به درک دقیقی از دیدگاه طراحان، نحوهی طرح سوالات، مباحث پرتکرار و میزان سختی آنها برسید. این کار نهتنها باعث کاهش غافلگیری در جلسهی آزمون میشود، بلکه اعتمادبهنفس و مهارت آزمون دادن شما را نیز به شکل چشمگیری افزایش میدهد. در ادامه به بررسی اهمیت بررسی سوالات کنکور سالهای اخیر میپردازیم.
ممکن است هنگام حل تستهای یک مبحث خاص، عملکرد خوبی داشته باشید، اما وقتی از کل مباحث یک درس آزمونی جامع گرفته شود، نتیجهی متفاوتی بگیرید. این تفاوت نشاندهندهی اهمیت ارزیابی تسلط بر تمامی دروس و همه مباحث بهصورت همزمان است. کنکورهای سالهای گذشته دقیقاً همین نقش را ایفا میکنند؛ آنها به شما کمک میکنند که در مدتزمان استاندارد، تسلط خود را بر تمامی مباحث بیازمایید و با چالشهای آزمون جامع روبهرو شوید. انجام این تمرین علاوه بر اینکه باعث افزایش تمرکز شما میشود، موجب تقویت توانایی مدیریت ذهنی در شرایط واقعی کنکور نیز خواهد شد. به علاوه که بعضی از مباحث وقتی به صورت جداگانه سوال طراحی میشود ساختار به نوعی است و زمانی که با فصول یا مباحث دیگر ترکیب میشود ساختاری کاملا متفاوت به خود میگیرند. این موضوع در درسهایی مثل شیمی و زیست شناسی در رشتههای ریاضی و تجربی بسیار آشناست و البته در درسهای رشته انسانی در موضوعات مختلف علوم فنون، فلسفه و منطق، جامعه شناسی، تاریخ و جغرافی هم مشاهده میشود.
سوالات کنکور معمولاً از یک الگوی مشخص پیروی میکنند. بررسی آزمونهای سالهای گذشته کمک میکند تا داوطلبان با نحوه طراحی سوالات، میزان سختی آنها و مباحث پر تکرار آشنا شوند. این آگاهی باعث میشود که در روز آزمون، با اعتماد به نفس بیشتری به سوالات پاسخ دهند. به غیر از اینکه میتوانید ساختار سوالات را تا حد پیشبینی (مبتنی بر روال سالهای گذشته داشته باشید) متوجه آهنگ تغییرات در طراحی سوالات میشوید که گروههای مختلف طراحی سوالات در درسهای مختلف بیشتر درگیر پرداختن به چه موضوعاتی هستند و این شاید در تصمیمگیری شما برای تمرکز بر بعضی فصول خاص یا مباحث تاثیر مثبت و اساسی داشته باشد.
با تحلیل سوالات سالهای گذشته، میتوان دریافت که برخی مباحث دروس مختلف بیشتر مورد توجه طراحان سوال قرار میگیرند. داوطلبانی که این مباحث را شناسایی و روی آنها تمرکز میکنند، میتوانند بازدهی بالاتری در مطالعه داشته باشند و از زمان خود بهصورت بهینه استفاده کنند.
یکی از مشکلات رایج در کنکور، کمبود زمان برای پاسخگویی به تمامی سوالات است. حل سوالات کنکورهای سالهای اخیر تحت شرایط شبیهسازیشده، داوطلب را با چالشهای مدیریت زمان مواجه میکند. با تمرین بیشتر، فرد یاد میگیرد که چگونه سوالات ساده را سریعتر حل کند و زمان بیشتری برای سوالات دشوار کنار بگذارد.
روبرو شدن با سوالات واقعی کنکور، استرس داوطلبان را کاهش میدهد. وقتی داوطلب بارها و بارها نمونه سوالات را حل کند، حس آشنایی با آزمون در او تقویت میشود و در روز کنکور با اطمینان بیشتری به سوالات پاسخ خواهد داد. این به این معناست وقتی که شما بتوانید به مقدار معنا داری از سوالات کنکور پاسخ بدهید و یا متوجه روند طراحی سوالات بشوید بر اساس توانائی خودتان یا بهتر بگوییم دستاورد خودتان احساس واقعی توانایی و ارزشمندی را تجربه میکنید و این انگیزه چون از درون شما سرچشمه میگیرد، برای ادامه مسیر چون چرا دارید چگونگی طی کردن را خواهید یافت و دیگر از پست و بلند راه پرهیز نخواهید کرد.
بررسی سوالات کنکورهای گذشته به داوطلب کمک میکند تا نقاط ضعف و قوت خود را شناسایی کند. اگر در مباحثی ضعف دارد، میتواند با مطالعه بیشتر آن بخشها را تقویت کند. همچنین، مشاهده روند پیشرفت خود در پاسخگویی به سوالات، انگیزه بیشتری برای مطالعه ایجاد میکند. در این قسمت میبایست در مرحله اول توجه را به قسمتهای بدهید که توانائی خوبی دارید تا درصد اولیه و پایه تراز خودتان را تشکیل بدهید و در مراحل بعدی به مباحثی که تسلط نسبی دارید و بعد از آن موضوعاتی که تسلط ندارید. به این ترتیب انرژی و زمان خود را کاملا معنا دار مدیریت کردهاید و قطعا راندمان بهتری را در خروجی تجربه خواهید کرد.
کنکور صرفا برای سنجیدن اطلاعات علمی نیست، بلکه مهارت تستزنی نیز در آن نقش مهمی دارد. بررسی سوالات کنکوهای گذشته کمک میکند تا داوطلب با روشهای حل سریعتر تستها، تکنیکهای حذف گزینه و حدسهای منطقی آشنا شود و در نهایت عملکرد بهتری داشته باشد.
فقط به حل سوالات اکتفا نکنید، بلکه به تحلیل آنها بپردازید و دلایل درستی یا نادرستی پاسخهای خود را بررسی کنید. برای تحلیل سوالات به تمام موارد زیر با دقت بپردازید:
بررسی سوالات غلط: در واقع باید علت اصلی (ریشهیابی) اینکه مسیر حل سوال را اشتباه طی کردهاید پیدا کنید. بعد از اینکه اشتباهات را یافتید حالا نوبت اشتراک بین آنهاست، ببینید که بیشتر این اشتباهات در کجاها رخ داده است؛ تا در مطالعه و دوره مجدد این مباحث بتوانید موضوع را برطرف نمایید.
بررسی سوالاتی که اصلا پاسخ نداده اید: خب در این مرحله به دنبال این هستیم که دریابیم چه چیزی را در صورت سوال یا گزینه ها متوجه نشدیم؟!
بررسی سوالاتی که شانسی پاسخ صحیح داده ایم؟! منظور از کلمه شانسی این است که شما با استدلال غلط به پاسخ صحیح رسیدهاید. یا مثلا در سوالات شمارشی (چند درست، چند غلط) شما پاسخ صحیح را یافتهاید که برای مثال (۳ گزینه غلط وجود دارد) اما پاسخ شما گزینههای (الف، ب، ج) است ولی پاسخ درست گزینههای (الف، ب، د) است. در صورت نداشتن تحلیل و صرفا بسنده کردن به تصحیح مشکلی بسیار بزرگی پیش روی شماست و آن اینکه اینبار جان سالم به در بردیم ولی همیشه اینقدر خوش شانس نیستیم.
بررسی سوالات درست: شاید بپرسید این گروه از سوالات دیگر چرا باید تحلیل و بررسی شوند؟! خب ممکن است در توضیحات نکاتی مطرح شده باشد که برای حل سوال مربوطه ضروری نباشد ولی جای دیگری بسیار مفید و کارآمد باشد.
همانطور که پیش تر اشاره کردیم، تحلیل پاسخ سوالات کنکور از حل کردن آنها اهمیت بیشتری دارد و لازم است که بعد از پاسخدهی به سوالات کنکور در زمان مناسبی پاسخهای خود را تحلیل کنید؛ بنابراین توصیه میکنیم برای برنامه ریزی و مدیریت بهتر زمان، به سوالات کنکور یک روز در میان پاسخ دهید (بطوریکه یک روز کنکور را بزنید و روز بعدی تحلیل کنید.) علت این امر: ببنید بعد از سه ساعت آزمون دادن، معمولا افراد حوصله بررسی و برگشت و مطالعه مجدد همان سوالات را ندارند و ممکن است تحلیل به صورت سرسری انجام پذیرد؛ و یادتان باشد که تحلیل از خود آزمون دادن واجبتر است.
سوالاتی را که در آنها دچار مشکل شدهاید، یادداشت کنید و پس از مدتی دوباره آنها را بررسی کنید.
هنگام حل سوالات، زمان را تنظیم کنید و خود را در شرایط واقعی کنکور قرار دهید. بنابراین سعی کنید در شرایط قرنطینه یعنی محیط آرام و بدور از کتاب و جزوه و تلفن همراه کنکورها را بررسی کنید. حتی لباس بیرون از منزل بپوشید و روی صندلی تکی و در صورتی که در منزل ندارید در فضائی محدود امتحان بدهید. از حداقل فضا برای چرک نویس استفاده کنید.
همانطور که گفته شد تحلیل و بررسی پاسخ سوالات کنکورها از اهمیت بالایی برخوردار است.، لذا حتما بعد از جواب دادن به سوالات کنکورهای سالهای اخیر، پاسخ آنها را تحلیل کنید. ما درادامه این مقاله سوالات و کلید سازمان سنجش هر کنکور را قرار دادیم، اما در کنار آن مطالعه پاسخنامههای تشریحی به فهم عمیقتر مفاهیم کمک میکند و باعث میشود اشتباهات گذشته را تکرار نکنید. برای این منطور می توانید از کتابهای موجود در بازار که سوالات کنکور را تحلیل کردهاند استفاده کنید. این کتابها عبارتند از کتاب کنکوریوم از انتشارات مهروماه، دور دنیا در چهار ساعت از انتشارات گاج و …
اگر شما داوطلب رشته ریاضی یا تجربی هسیتد و کنکورهای ۵ سال اخیر رشته خود را تحلیل و بررسی کردهاید به شما توصیه میکنیم که حتما در کنار کنکورهای داخل و خارج کشور رشته خود، سوالات کنکور دروس مشترک رشته مقابل را هم بررسی کنید. برای مثال اگر شما داوطلب رشته ریاضی هستید، سوالات کنکورهای داخل و خارج از کشور دروس ریاضی،شیمی و فیزیک رشته تجربی را نیز بررسی کنید.
برای اینکه بتوانید از پس سؤالات دشوار کنکور بربیایید، باید خود را از قبل با چالشی مشابه آماده کنید. نزدیکترین چیز به سؤالات کنکور، بررسی و تحلیل کنکورهای سالهای گذشته است. حل این سؤالات، شما را با سبک طراحی، میزان دشواری و نکات کلیدی آزمون آشنا میکند و باعث میشود در روز کنکور با آمادگی بیشتری به سؤالات پاسخ دهید و نتیجه بهتری در این آزمون پر رقابت کسب کنید.