رزرو مشاوره: 22861404-021
رزرو مشاوره: 22861404-021
در دنیای امروز، مهارت‌آموزی و توانایی انجام کارهای عملی، بیش از پیش اهمیت یافته است. نظام آموزشی نیز برای پاسخ به این نیاز، مسیرهای متنوعی را پیش‌روی دانش‌آموزان قرار داده است. یکی از این مسیرها در انتخاب رشته نهم به دهم، رشته‌ی کار دانش است؛ شاخه‌ای از آموزش متوسطه که با محوریت مهارت‌های عملی و کاربردی طراحی شده و فرصت‌های ارزشمندی برای اشتغال، کارآفرینی و ادامه‌ی تحصیل فراهم می‌آورد. این رشته، با تأکید بر یادگیری در محیط‌های کارگاهی و واقعی، دانش‌آموزان را برای ورود به بازار کار و زندگی حرفه‌ای آماده می‌سازد. در این مقاله به معرفی کامل رشته کارودانش می‌پردازیم.
رشته‌ی کاردانش یکی از شاخه‌های آموزش متوسطه در ایران است که با هدف آموزش مهارت‌های کاربردی و فنی به دانش‌آموزان طراحی شده است. در این رشته، تأکید اصلی بر یادگیری عملی در زمینه‌های متنوعی مانند صنایع دستی، طراحی دوخت، برق، رایانه، گرافیک، و دیگر مهارت‌های شغلی است.
دانش‌آموزان در طول تحصیل، علاوه بر گذراندن برخی دروس عمومی، بخش عمده‌ای از زمان خود را صرف فعالیت‌های کارگاهی و پروژه‌های مهارتی می‌کنند. این رشته فرصت مناسبی برای کسانی فراهم می‌کند که علاقه‌مند به یادگیری تجربی هستند و تمایل دارند با اتکا به مهارت‌های فنی خود وارد بازار کار شوند یا مسیرهای آموزشی فنی-حرفه‌ای را در مقاطع بالاتر ادامه دهند.
رشته کاردانش حدود ۱۵۰ رشته را در بر می‌گیرد که در قالب سه زیرشاخه‌ی اصلی هنر، صنعت، کشاورزی و خدمات ارائه می‌شوند. در سال‌های اخیر نیز ۶ رشته‌ی جدید به این مجموعه افزوده شده است که شامل تاسیسات مستقل ساختمان‌های مسکونی، تاسیسات بهداشتی ساختمان، تاسیسات گازرسانی ساختمان، تاسیسات گرمایشی، تاسیسات سرمایشی و مکانیک تراکتور هستند.
در رشته‌ی کاردانش، تمرکز اصلی بر دروس عملی و کارگاه‌هاست. این رشته شباهت‌هایی با رشته‌ی فنی‌وحرفه‌ای دارد، اما تفاوت‌هایی نیز میان آن‌ها وجود دارد. در کاردانش، تعداد واحدهای کارگاهی بیشتر است و رشته‌های ارائه‌شده در آن جزئی‌تر و تخصصی‌تر هستند. همچنین، پس از دریافت مدرک دیپلم در این شاخه، امکان اشتغال مستقیم و پذیرفتن مسئولیت‌های شغلی وجود دارد. در حالی‌که در شاخه‌ی فنی‌وحرفه‌ای، معمولاً فارغ‌التحصیلان پس از پایان دوره‌ی کاردانی و دریافت مدرک، به عنوان تکنسین وارد بازار کار می‌شوند.
رشته‌ی کاردانش دارای ساختاری مهارتی است و آموزش‌ها عمدتاً در قالب کارگاه‌های عملی، پروژه‌های کاربردی و آموزش‌های حضوری در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای یا هنرستان‌ها ارائه می‌شود.
این آموزش‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دانش‌آموزان بتوانند در پایان دوره‌ی متوسطه دوم، مهارت‌هایی را کسب کنند که منجر به اشتغال، کارآفرینی یا ادامه تحصیل در آموزشکده‌های فنی و علمی کاربردی شود. دروس این رشته به صورت پودمانی طراحی شده‌اند، به این معنی که دانش‌آموزان با گذراندن هر واحد درسی، مهارت‌های مشخصی را فرا می‌گیرند که به راحتی قابل کاربرد در دنیای واقعی است.
در این رشته، تعداد دروس نظری به مراتب کمتر از دروس عملی است. دروس نظری شامل موضوعاتی مانند زبان فارسی، ریاضی عمومی، و دروسی مرتبط با مباحث عمومی هستند که در جهت پشتیبانی از آموزش‌های عملی ارائه می‌شوند.
همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، رشته کاردانش بیش از ۱۵۰ رشته داشته که این رشته‌ها در سه زیر شاخه کلی خدمات و کشاورزی، هنر، صنعت طبقه بندی می‌شوند. که در ادامه به رشته‌ها و شغل‌های هر رشته می‌پردازیم.
شاخه صنعت به دلیل تنوع رشته‌های فنی و ارتباط مستقیم با بازار کار، یکی از پرطرفدارترین گزینه‌ها در نظام آموزشی است. این رشته‌ها فرصت‌های شغلی مناسب و پردرآمدی برای افرادی که به کارهای عملی علاقه‌مند هستند، فراهم می‌آورد. فارغ‌التحصیلان می‌توانند بلافاصله پس از دبیرستان وارد بازار کار شوند یا کسب‌وکارهای خود را راه‌اندازی کنند.
همچنین، این رشته‌ها امکان ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر را برای علاقمندان به رشته‌های فنی مهندسی فراهم می‌کنند، که می‌تواند به پیشرفت شغلی و دستیابی به مشاغل تخصصی‌تر منجر شود.
| برق ساختمان | ریخته‌گری | سیستم‌های صوتی و تصویری | تزیینات داخلی چوبی | الکترونیک صنعتی | آبکاری فلزات | طراحی و توسعه صفحات وب |
| برنامه‌نویسی پایگاه داده | فرزکاری CNC | جوشکاری گاز محافظ | مکانیک صنایع | تصویرسازی دیجیتالی | ساخت مصنوعات فلزی | اپراتور CNC چوب |
| روکش‌کاری چوبی | بازسازی مبل | کارهای عمومی ساختمان | تولید و توسعه‌دهنده پایگاه‌های اینترنتی | مبل‌سازی مدرن | تاسیسات گازرسی ساختمان | کارهای فلزی ساختمان |
| تراشکاری CNC | تزئینات داخلی ساختمان | برنامه‌نویسی | بازی‌های رایانه‌ای | پلاستیک کار | تراشکاری و فرزکاری | نقشه‌کشی ساختمان |
در شاخه کاردانش، برخلاف شاخه فنی و حرفه‌ای، گروه‌های خدمات و کشاورزی با یکدیگر ترکیب شده‌اند. رشته‌های گروه خدمات به طور کلی تنوع کمتری نسبت به دیگر شاخه‌ها دارند، اما از منظر فرصت‌های شغلی، می‌توان آن‌ها را جزو رشته‌هایی دانست که در آینده بازار کار خوبی خواهند داشت. دانش‌آموزانی که وارد رشته‌های کاردانش در گروه‌های کشاورزی و خدمات می‌شوند، این فرصت را دارند که در طول سه سال متوسطه دوم، با فناوری‌ها و دانش‌های تخصصی مرتبط با کشاورزی، جنگلداری، پرورش دام، آبزی‌پروری، صنایع مرتبط با آب و خاک، و سایر زمینه‌های مشابه آشنا شوند.
با توجه به ظرفیت‌های گسترده ایران در حوزه‌های کشاورزی و پرورش دام و آبزیان، بیشتر رشته‌های این گروه دارای آینده شغلی مناسب و بازار کار پررونقی هستند.
| امور اداری | حسابداری مالی | هتلداری | مدیریت و برنامه‌ریزی | امور خانواده |
| هوانوردی | ایمنی و آتش‌نشانی | مددیاری سالمندان | مددیاری افراد با نیازهای ویژه | تولید نهال و جنگل‌کاری |
| زراعت غلات و حبوبات | پرورش قارچ خوراکی | پرورش میوه‌های هسته‌دار | کشت و کار مکانیزه | پرورش پرندگان زینتی |
| تعمیر ماشین‌های ثابت کشاورزی | تعمیر موتورهای سبک کشاورزی | تعمیر سیستم انتقال نیروهیدرولیک | ایجاد و نگهداری فضای سبز | پرورش صنعتی دام‌های سنگین |
| تکثیر ماهیان گرم آبی | پرورش صنعتی دام‌های سبک | پرورش درختان گرمسیری | پرورش ماهیان گرم آبی | پرورش زنبور عسل و کرم ابریشم |
| پرورش و نگهداری اسب | پرورش میگو | پرورش ماکیان | مکانیک تراکتور وت تیلر | تکثیر و پرورش ماهیان سرد آبی |
| راهنمای گردشگری | بورس و اوراق بهادار | دریانوردی صیادی | تکثیر میگو | زراعت گیاهان علوفه‌ای و غده‌ای |
| مرغداری صنعتی | کشت گیاهان دارویی و زعفران | پرورش گیاهان جالیزی وسبزی | تولید نهال و جنگل کاری | پرورش درخت و درختچه زینتی |
| پرورش گل و گیاه آپارتمانی | پرورش میوه‌های دانه دار و دانه ریز | فرآوری آبزیان و تولید کنسرو | تولید صنعتی فرآورده¬های لبنی | تولید فرآورده‌های گوشتی |
| عکاسی | معماری داخلی | تولید محتوا و انیمیشن | سفالگری | تصویر برداری |
| چهره‌سازی | نگارگری | منبت کاری | نقاشی ایرانی | نوازندگی ساز ایرانی |
| نوازندگی ساز جهانی | آواز ایرانی | آواز جهانی | خیاطی لباس زنانه | دستیاری طراحی لباس |
| هنر آینه کاری | مدیریت | آشپزی و قنادی | خیاطی لباس شب و عروس | طراحی طلا و جواهر |
| خیاطی مردانه دوز | عکاسی دیجیتال | دوخت لباس‌های محلی | خیاطی دوخت‌های تزئینی | سازسازی (سنتور و سه ساز) |
| سازسازی (سه ساز و ساز ضربی) | طلا و جواهرسازی | قلم‌زنی روی فلز | صحافی و جلد سازی | هنر معرق کاری |
| چاپ باتیک و سیلک اسکرین | چاپ باتیک و قلم کار | چاپ دستی | سراجی کفش | کاغذ سازی |
| هنر فرش | گرافیک رایانه‌ای | تصویر سازی و جلوه‌های رایانه‌ای | دستیاری تهیه لباس‌های نمایشی | صفحه آرایی |
| معرفی کاشی | خاتم کاری | خاتم سازی | تراش و تزئین شیشه و کریستال | تراش سنگ‌های قیمتی |
| کاشی سازی هفت رنگ | سفال و لعاب | طراحی و نقاشی فرش | طراحی بسته‌بندی |
به طورکلی رشته‌ی کاردانش گزینه‌ای مناسب برای دانش‌آموزانی است که:
اگر دوست دارید مهارت‌ها را به‌صورت تجربی و از طریق کار عملی یاد بگیرید، این رشته می‌تواند برای شما جذاب باشد.
دانش‌آموزانی که می‌خواهند پس از پایان دبیرستان وارد شغل شوند یا مهارت‌های فنی داشته باشند، از این مسیر سود می‌برند.
کسانی که با مفاهیم انتزاعی و تئوری‌های پیچیده راحت نیستند، ممکن است در فضای کاربردی و عینی کاردانش موفق‌تر عمل کنند.
کاردانش زیرشاخه‌های متنوعی دارد؛ از رشته‌های فنی مثل برق و مکانیک گرفته تا شاخه‌های هنری مانند طراحی دوخت یا گرافیک.
بسیاری از مهارت‌های آموزش‌داده‌شده در این رشته، امکان راه‌اندازی کسب‌وکار کوچک یا فریلنسری را فراهم می‌کنند.
افراد با تیپ شخصیتی ISTP معمولاً آرام، مستقل، و واقع‌گرا هستند. آن‌ها علاقه‌مند به شناخت نحوه عملکرد دستگاه‌ها و ابزارهای مختلف‌اند و مهارت بالایی در تحلیل مسائل فنی دارند. تصمیم‌گیری‌هایشان سریع و بدون وابستگی به احساسات است. این افراد معمولاً در محیط‌های عملی و کارگاهی بهتر رشد می‌کنند. مشاغلی مانند مکانیک خودرو، برق صنعتی، تعمیرات وسایل، یا ساخت و ساز فنی برای آن‌ها بسیار مناسب است.
ISFPها درون‌گرا، حساس، و بسیار خلاق‌اند. آن‌ها به زیبایی، هنر و جزئیات توجه ویژه‌ای دارند و از طریق کارهای دستی یا هنری احساسات‌شان را بیان می‌کنند. این تیپ شخصیتی دوست دارد در محیطی آرام و آزاد کار کند و از کارهای یکنواخت دوری می‌کند. رشته‌هایی مثل طراحی لباس، عکاسی، نقاشی، آرایشگری، صنایع دستی و گرافیک دیجیتال کاملاً با روحیه آن‌ها هماهنگ است.
افراد ESTP فعال، اجتماعی و ماجراجو هستند. آن‌ها عاشق تجربه‌های جدید و کار در محیط‌های پرتحرک‌اند. این تیپ شخصیتی در لحظه زندگی می‌کند و در موقعیت‌های غیرمنتظره و عملی عملکرد خوبی دارد. ESTPها ترجیح می‌دهند دست‌به‌کار شوند تا اینکه بنشینند و فقط درباره چیزی فکر کنند. مشاغلی مانند برق‌کار سیار، خدمات تعمیرات سریع، فعالیت‌های صنعتی، کارهای تکنیکی با ابزار سنگین، یا مشاغل حوزه خدمات فنی می‌توانند برایشان جذاب و مناسب باشند.
ESFPها پرانرژی، شوخ‌طبع و عاشق ارتباط با دیگران هستند. آن‌ها از کارهایی که شامل نمایش، زیبایی یا تعامل با دیگران است لذت می‌برند. خلاقیت، لذت بردن از لحظه، و انرژی مثبت از ویژگی‌های بارز آن‌هاست. این افراد در مشاغلی مثل آرایشگری، گریم، طراحی لباس، مجری‌گری، عکاسی تبلیغاتی، دکوراسیون داخلی یا کار در فروشگاه‌های هنری یا خدماتی می‌درخشند.
ISTJها بسیار مسئولیت‌پذیر، دقیق و علاقه‌مند به نظم و ساختار هستند. آن‌ها کارها را مرحله‌به‌مرحله و طبق برنامه جلو می‌برند و به نتیجه نهایی اهمیت زیادی می‌دهند. این افراد در محیط‌هایی که نظم، تکرار، دقت و ثبات موردنیاز است عملکردی عالی دارند. مشاغلی مثل حسابداری کاربردی، نقشه‌کشی صنعتی، تکنولوژی اداری، انبارداری، یا کارهای ثبت و گزارش‌گیری برایشان بسیار مناسب است.
در فرآیند انتخاب رشته نهم و هدایت تحصیلی ۳۵ درصد امتیاز دانش‌آموزان مربوط به نمرات دروس تاثیرگذار و پر اهمیت در آن رشته می باشد بنابراین برای ورود به رشته کاردانش لازم است حداقل‌ها و شرایط علمی لازم برای ورود به این رشته را داشته باشید. در جدول زیر به شرایط علمی لازم برای هر زیرشاخه کاردانش اشاره شده است.
| نام درس | حداقل نمرات برای ورود به شاخه هنر | حداقل نمرات برای ورود به شاخه خدمات | حداقل نمرات برای ورود به شاخه کشاورزی | حداقل نمرات برای ورود به شاخه صنعت |
| کار و فناوری | ۱۲ | ۱۲ | ۱۲ | ۱۲ |
| هنر | ۱۲ | ۱۲ | ۱۰ | ۱۰ |
| ریاضی | ۱۰ | ۱۰ | - | ۱۰ |
| علوم | - | - | ۱۰ | - |
همانطور که پیش‌تر ذکر شد، رشته‌های کاردانش شامل بیش از ۱۵۰ رشته تحصیلی است. با این حال، به‌واسطه ماهیت خاص برخی از این رشته‌ها، تفکیک جنسیتی در نظر گرفته شده است، به‌طوری‌که برخی از رشته‌ها ویژه دختران و برخی دیگر ویژه پسران است. در ادامه، فهرست رشته‌های دخترانه و پسرانه در نظام کاردانش آورده شده است.
از میان رشته‌های کاردانش رشته‌های خیاطی لباس زنانه، خیاطی لباس شب و عروس و کودک یاری صرفا برای دختران ارائه می‌شود.
از میان رشته‌های کاردانش رشته‌های تاسیسات، صنایع فلزی، ساخت و تولید، متالورژی صرفا برای پسران ارائه می‌شود.
رشته‌ی کار و دانش یک انتخاب مناسب برای دانش‌آموزانی است که علاقه‌مند به یادگیری مهارت‌های عملی و کاربردی هستند و می‌خواهند سریع‌تر وارد بازار کار شوند. این رشته با ارائه دروس عملی و پودمانی، به دانش‌آموزان این امکان را می‌دهد که مهارت‌های خود را به صورت تجربی و مرحله به مرحله به دست آورند. در کنار این، فرصت‌های زیادی برای اشتغال و ادامه تحصیل در مقاطع فنی و حرفه‌ای نیز وجود دارد. بنابراین، کار و دانش یک مسیر هوشمندانه برای کسانی است که می‌خواهند علاوه بر تحصیل، مهارت‌های ارزشمندی را کسب کنند و آینده شغلی خود را با اطمینان بیشتری بسازند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره رشته کاردانش می‌توانید از خدمات مشاوره تخصصی انتخاب رشته پایه نهم مجموعه زندگی برازنده من کمک بگیرید.
