رشته زیست فناوری یا بیوتکنولوژی (Biotechnology) جزء رشته‌های گروه علوم تجربی است. این رشته ترکیبی از علم زیست شناسی (بیولوژی) و فن (تکنولوژی) است.
در این علم از موجودات زنده (ارگانیسم‌ها) و یا فرایندهای زیستی برای تولید، تغییر و یا اصلاح فرآورده‌ها، بهبود نژاد گیاهان و جانوران و همین‌طور تولید میکروارگانیسم‌های خاص استفاده می‌شود.
در واقع زیست فناوری با استفاده از علم بیولوژی به ما کمک میکند تا مشکلات زیستی را حل کنیم و محصولات گیاهی و جانوری بهبود یافته و مفید تولید کنیم.
همچنین بیوتکنولوژی معادل زیست شناسی مولکولی، مهندسی ژنتیک، مهندسی شیمی یا هیچ‌‌یک از علوم سنتی و مدرن موجود نیست، بلکه پیوند میان این علوم در جهت تحقق‌‌بخشیدن به تولید بهینه‌‌ی یک محصول «حیاتی» یا انجام یک فرایند زیستی به روش‌های نوین و دقیق با کارایی بسیار بالاست.
شما بعد از فارغ‌التحصیلی میتوانید در مراکز تحقیقاتی و پژوهشی (برای کشف و تولید انواع دارو، واکسن، سرم و…)، مراکز پزشکی نوین برای توسعه‌ی روش‌های درمان مبتنی بر سلول‌های بنیادی، مراکز پژوهشی کشاورزی برای مقاوم‌ساختن گیاهان به بیماری و آفت از طریق روش‌های جدید، مراکز مرتبط با محیط زیست برای تصفیه‌ی پساب، خاک و هوای آلوده توسط روش‌های جدید و همچنین حذف آلاینده از محیط زیست مشغول به کار شوید.
اگر بخواهیم دروسی را که از دبیرستان به این رشته مربوط است نام ببریم، میتوانیم به شیمی، فیزیک و زیست شناسی اشاره کنیم.
چارت درسی دانشگاه‌ها معمولاً مشترک است. با‌این‌حال، ممکن است در بعضی واحدهای دانشگاهی تفاوت جزئی وجود داشته باشد.
حال این تفاوت میتواند فقط در اسم، و محتوای درس یکسان باشد. چارت درسی رشته‌ی زیست فناوری که برایتان آوردیم، برگرفته از چارت درسی این رشته در دانشگاه شهید بهشتی و به شرح زیر است:
رشته زیست فناوری | ||||
شیمی عمومی ۱ و ۲ | آزمایشگاه شیمی عمومی ۱ و ۲ | مبانی گیاه‌شناسی | آزمایشگاه مبانی گیاه‌شناسی | فیزیک ۱ |
آزمایشگاه فیزیک ۱ | ریاضیات عمومی ۱ و ۲ | مبانی جانورشناسی | آزمایشگاه مبانی جانورشناسی | ساختار و تنوع میکروبی |
آزمایشگاه ساختار و تنوع میکروبی | شیمی آلی ۱ | آزمایشگاه شیمی آلی ۱ | زیست فناوری جانوری | بیوشیمی ساختار |
آزمایشگاه بیوشیمی ساختار | برنامه نویسی و ساختار داده ها | بوم‌شناسی و تکامل | فیزیولوژی میکروبی | آزمایشگاه فیزیولوژی میکروبی |
آمار زیستی | کارگاه آمار زیستی | بیوشیمی متابولیسم | آزمایشگاه بیوشیمی متابولیسم | مبانی زیست‌شناسی سلولی و مولکولی |
زیست فناوری میکروبی | آزمایشگاه زیست فناوری میکروبی | مبانی بیوانفورماتیک | آمار کاربردی با R | ژنتیک پایه |
آزمایشگاه ژنتیک پایه | زیست فناوری محیطی | فرایندهای تولید در مقیاس وسیع | اخلاق زیستی | کشت سلول و بافت |
مبانی ریز زیست فناوری | ژنتیک مولکولی | آزمایشگاه ژنتیک مولکولی | مهندسی بیوشیمی | ایمنی‌شناسی |
آزمایشگاه ایمنی‌شناسی | زیست مواد و مهندسی بافت | کارورزی | مبانی مهندسی ژنتیک | آزمایشگاه مبانی مهندسی ژنتیک |
زیست فناوری پزشکی | زیست فناوری گیاهی | مبانی زیست‌شناسی تکوینی | تجاری‌سازی در زیست فناوری |
|
مدت تحصیل در این رشته ۴ سال، معادل ۸ ترم درسی است.
این رشته از عرصه‌ی پزشکی (برای تولید انواع واکسن، هورمون‌های رشد مصنوعی، کیت‌های تشخیصی و انسولین سنتزی) تا کاربردهای صنعتی (مثل تصفیه‌ی آب، خاک، هوا و…) و همین‌طور عرصه‌ی کشاورزی (برای تولید محصولات کشاورزیِ بهبودیافته) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به دلیل تأثیرات بسیار بیوتکنولوژی بر روی رفاه و آسایش بشر، دانشمندان بر این باورند كه در آینده بیوتکنولوژی یکی از ابزارهای قدرتمند برای موجودیت انسان به شمار خواهد آمد.
امروزه، دامنه‌ی فعالیت بیوتکنولوژی بسیار گسترده است و از تشخیص، پیشگیری و معالجه‌ی بیماری تا تولید مواد دارویی، منابع غذایی، محافظت از محیط‌زیست و حفظ انرژی تا زمینه‌های مختلف دیگر را شامل می‌شود.
رشته زیست فناوری (بیوتکنولوژی) هنوز از نظر جایگاه شغلی در ایران خیلی به ثبات نرسیده است و نمی‌توان به‌راحتی وارد بازار کار آن شد.
برای رسیدن به درآمد بالا باید تا مقطع دکتری تحصیلات خود را ادامه دهید.
این رشته را میتوانید تا مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری ادامه دهید.
براساس دفترچه‌ی انتخاب‌رشته‌ی سال ۱۴۰۲، زیست فناوری شامل ۳ گرایش در کارشناسی‌ارشد می‌شود که عبارت‌اند از:
بیوتکنولوژی و داروسازی، بیوتکنولوژی کشاورزی، بیوتکنولوژی دامپزشکی.
و ۱ گرایش در دکتری که عبارت است از: نانوبیوتکنولوژی.
قدرت تحلیل و استدلال بالا و قوی برای طراحی و تولید محصولات جدید و کشف داروهای بهتر ضروری است.
اهمیت بهره‌ی هوشی بالا در این رشته تا حد زیادی اهمیت دارد؛ به دلیل این‌که نصف ظرفیت پذیرش این رشته به داوطلبانی که در مرحله‌ی دوم المپیادهای دانشآموزی ریاضی، فیزیک، زیست‌شناسی، شیمی و کامپیوتر پذیرفته شده‌اند، اختصاص دارد.
داشتن خلاقیت و ایده‌های نو و جذاب در این رشته به پیشرفت شما کمک چشمگیری میکند.
امکان اپلای و مهاجرت برای این رشته وجود دارد و وضعیت آن خوب است.
البته زبان انگلیسی قوی و بالابودن نمره‌ی آزمون‌های معتبر روند این کار را راحت‌تر میکند.
طبق آزمون MBTI و شخصیت شناسی این آزمون، ۲ تیپ شخصیت مناسب این رشته هستند:
ESFP (بازیگر)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برون‌گرا، حسی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، دارای تخیل قوی، حساس و صبور است.
ISFP (هنرمند)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، حسی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، نوآور، سازگار، صبور و آرام است.
رشته زیست فناوری جزء رشته‌های آیندهدار است. در حال حاضر، توجه زیادی به این رشته نشده است ولی اگر شما خلاقیت و نوآوری داشته باشید، میتوانید با صبر و پشتکار زمینه را برای پیشرفت این رشته فراهم کنید.
این رشته برای رفع بسیاری از نیازهای مختلف بشر و راه‌حلی برای تأمین امنیت غذاییِ جمعیت رو‌به‌رشد جهان است.
قبل از انتخاب رشته و قبل از ورود به هر رشته‌ای خوب فکر کنید. با افرادی که قبل از شما این مسیر را طی کرده‌اند صحبت و از تجربه‌هایشان استفاده کنید.
همچنین از راهنمایی‌های مشاوران ماهر و متخصص در این زمینه بهره ببرید.
انتخاب رشته مهمترین تصمیم شما در زندگی است. نباید فقط به لحظه‌ای که در آن قرار دارید فکر کنید و تصمیم بگیرید، به چهار سال بعد خود نگاه کرده و تصور کنید با این انتخاب در کجا قرار خواهید گرفت.
