رشته‌ی صنایع‌دستی جزء رشته‌های گروه هنر است. رشته صنایع دستی (Handicrafts) به هنرها و فعالیت‌های دستی اشاره دارد که از طریق استفاده از ابزار و مواد مختلف، توسط افراد با دستان خالی و یا با استفاده از ماشین‌آلات سنتی و مدرن انجام می‌شود. این رشته شامل بسیاری از فعالیت‌های دستی متنوع است که می‌توان به برخی از آن‌ها مانند گلدوزی، قالیبافی، تراشکاری، چوب‌کاری، سفالگری، جواهرسازی، نقاشی و… اشاره کرد.
این رشته از نظر تاریخی بسیار قدیمی است و در اکثر کشورهای دنیا، هنرهای دستی به‌عنوان یکی از فرهنگ‌های ملّی شناخته و پرورش داده می‌شوند.
علاوه‌براین، تولیدات صنایع‌دستی، میتواند منبعی برای کسب درآمد برای فرد و کشور باشد و در حفظ فرهنگ و تاریخ هنرهای مرتبط با آن نیز نقش مؤثری ایفا کند.
کشور ایران از فرهنگی غنی برخوردار و صنایع‌دستی در این کشور بسیار متنوع و گسترده است. به‌طوری‌که در تمامی اجتماعات، از عشایرنشین تا روستاییان و شهرنشینان، میتوانید صنعت‌گرانی را پیدا کنید که در زمینه‌های صنایع‌دستی فعالیت می‌کنند و آثاری را خلق کردهاند.
در ادامه به جزئیات بیشتری از این رشته میپردازیم.
شما میتوانید بعد از فارغ‌التحصیلی در بسیاری از سازمان‌ها و صنایع مختلف به‌عنوان متخصص این حوزه به کار گرفته شوید؛ مثل کارخانه‌های تولید محصولات دستی، شرکت‌های تولید مبلمان و وسایل دکوراسیون داخلی، مراکز آموزشی و فرهنگی، مراکز هنری و گالری‌های هنری، موزه‌ها و بنگاه‌های محافظت و نگهداری از فرهنگ و هنرهای دستی، صنایع تولید پوشاک و لباس‌های محلی و سنتی، طراحی و تولید تزئینات و لوازم جانبی.
همچنین میتوانید به‌صورت خصوصی، به کسب و کارهای خانگی، و یا در فروشگاه‌های آنلاین و بازارهای محلی برای فروش محصولات خود مشغول به کار شوید.
چارت درسی دانشگاه‌ها معمولاً مشترک است. با‌این‌حال، ممکن است در بعضی واحدهای دانشگاهی تفاوت جزئی وجود داشته باشد.
حال این تفاوت میتواند فقط در اسم، و محتوای درس یکسان باشد. چارت درسی رشته‌ی صنایع‌دستی که برایتان آوردیم، برگرفته از چارت درسی این رشته در دانشگاه هنر اصفهان و به شرح زیر است:
چارت درسی رشته‌ی صنایع‌دستی | ||||
آشنایی با هنرهای سنتی ایران | هندسه‌ی نقوش ۱ و ۲ | مبانی هنرهای تجسمی ۱ و ۲ | طراحی پایه ۱ و ۲ | کارگاه حجم‌سازی |
کارگاه صنایع‌دستی ۱ و ۲ و ۳ و ۴ و ۵ و ۶ و ۷ و ۸ و ۹ | تاریخچه‌ی کتابت | طرح اشیا در تمدن اسلامی | تحقیق در صنایع‌دستی ۱ و ۲ | هنر و تمدن اسلامی ۱ و ۲ |
تحول صنایع‌دستی در جهان | کارگاه تخصصی ۱ و ۲ | مرمت و نگهداری آثار هنری | پروژه‌ی نهایی |
|
دانشگاه‌های پذیرنده‌ی رشته‌ی صنایع‌دستی | |||
دانشگاه محقق اردبیلی | دانشگاه کاشان | دانشگاه هنر اصفهان | دانشگاه الزهرا ـ تهران |
دانشگاه هنر تهران | دانشگاه بیرجند | دانشگاه سمنان | دانشگاه سیستان و بلوچستان |
دانشگاه شیراز | دانشگاه کردستان | دانشگاه مازندران | دانشگاه هرمزگان |
یکی از مهمترین نکات مثبت رشته‌ی صنایع‌دستی، ارتقای هنر دستی و حفظ میراث فرهنگی است.
رشته صنایع‌دستی میتواند منبع خلق فرصت‌های شغلی در صنعت و تولید محصولات دستی باشد.
فعالیت در این رشته میتواند بهبود کیفیت زندگی افراد و جامعه را به همراه داشته باشد.
توسعه‌ی صنایع‌دستی میتواند برای تحول اقتصادی کشورها و جلوگیری از افزایش بیکاری و فقر بسیار مؤثر باشد.
در این رشته، شما میتوانید خلاقیت و تخیل خود را برای طراحی و ساخت محصولات دستی به کار برده و نتایج خلاقانه و زیبا به دست آورید.
استفاده از مواد طبیعی در تولید محصولات دستی میتواند به پایداری محیط‌زیست و کاهش تأثیرات منفی صنایع بزرگ کمک کند.
فعالیت در این رشته میتواند به شما کمک کند تا با فرهنگ و تاریخ کشور خود آشنا شوید و از آن در طراحی و ساخت محصولات خود استفاده کنید.
صنایع‌دستی میتواند به توسعه‌ی صادرات کشورها کمک کند و در تبادلات تجاری بین کشورها نقش مهمی داشته باشد.
فعالیت در این رشته میتواند به شما کمک کند تا در جامعه‌ی خود مشارکت کنید و در زمینه‌هایی مانند توسعه‌ی صنعت، اشتغال، ارتقای سطح فرهنگی و هنری و غیره فعال باشید.
تولید محصولات دستی باعث ایجاد ارزش افزوده و افزایش درآمد افراد می‌شود.
فعالیت در این رشته میتواند مهارتهای کاربردی و عملی را در شما ارتقا دهد و شما را به یک کارآزموده در این زمینه تبدیل کند.
صنایع‌دستی میتواند به توسعه‌ی صنایع کوچک و متوسط کمک کند و در پایداری این صنایع نقش مؤثری ایفا کند.
تولیدات صنایع‌دستی بیشتر برای بازار داخلی هستند و بنابراین به بازار وابسته و نسبت به تغییرات آن همیشه آسیب‌پذیرند.
یکی دیگر از مشکلات صنایع‌دستی، معضل بازاریابی‌ست. چراکه بسیاری از کارگاه‌ها و تولیدکنندگان در این زمینه تجربه و آگاهی کافی ندارند و با این مسئله دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.
بسیاری از تولیدکنندگان در صنایع‌دستی به فناوری‌های مدرن و جدید علاقه ندارند و اغلب با روش‌های سنتی و خام‌تری کار می‌کنند.
بعضی از تولیدات صنایع‌دستی به دلیل عدم دقت در اجرای کار، نداشتن آگاهی کافی از تکنیک‌های کاربردی و مشکلات مالی، کیفیت پایینی دارند.
حمایت دولتی برای توسعه‌ی صنایع‌دستی و جذب سرمایه‌گذاری در این زمینه بسیار کم است. بسیاری از تولیدکنندگان به دلیل نبود حمایت‌های لازم و پشتیبانی، با مشکلات مالی و اقتصادی مواجه هستند.
با وجود این، با توجه به مزایای قابل توجهی که این رشته دارد، می‌توان با بهره‌گیری از رویکردهای مناسب و تمرکز بر رفع مشکلات و نقاط ضعف، به توسعه و پیشرفت این صنعت کمک کرد.
شما باید دانش کافی در زمینه‌ی فرایند تولید محصولات صنایع‌دستی و تکنیک‌های آن را داشته باشید. همچنین باید با مواد اولیه، ابزار و تجهیزات مورد استفاده در این زمینه آشنا باشید.
باید از سلامت کامل چشم و دست برخوردار و همچنین، مهارتهای دستی بالا و توانایی‌هایی مانند خلاقیت، دقت و هماهنگی بین چشم و دست را دارا باشید.
برای موفقیت در این حرفه، باید توانایی مدیریت زمان و برنامه‌ریزی مناسب را فرا بگیرید. این توانمندی به شما کمک میکند تا فرایند تولید را به بهترین نحو ممکن انجام دهید و به موقع به نتایج مطلوب برسید.
برای توسعه‌ی کسب و کار و فروش محصولات، باید توانایی بازاریابی و فروش را یاد بگیرید و بتوانید بازار مورد نظر را شناسایی کنید.
در صورتی که تصمیم به تأسیس کسب و کاری در زمینه‌ی صنایع‌دستی گرفته باشید، باید در توانایی‌های مدیریتی و مهارتهای مرتبط با کار با افراد دیگر و تیم‌ها موفق عمل کنید.
این رشته را میتوانید تا مقاطع کارشناسی‌ارشد ادامه بدهید.
براساس دفترچه‌ی انتخاب رشته سال ۱۴۰۲، صنایع‌دستی شامل ۱۰ گرایش در کارشناسی‌ارشد می‌شود که عبارت‌اند از:
پژوهش هنر، صنایع‌دستی، هنر اسلامی، نقاشی ایرانی، تاریخ هنر ایران اسلامی، تاریخ هنر ایران باستان، حکمت هنر اسلامی، تاریخ هنر جهان اسلام، مدیریت موزه و مطالعات موزه.
با مدرک این رشته در خارج از ایران نیز می‌توان در دانشگاه‌های خارجی تحصیل کرد.
با‌این‌حال، باید به این نکته توجه داشت که شیوه‌ی آموزش و محتوای دروس در دانشگاه‌های خارجی ممکن است با دانشگاه‌های ایران متفاوت باشد و شما نیاز به تلاش بیشتر و سازگاری با سیستم آموزشی جدید داشته باشید.
همچنین، برای ورود به دانشگاه‌های خارجی، باید شرایط و معیارهای ورود به هر دانشگاه را بررسی کنید و در صورت نیاز، آزمون‌های مختلفی مانند آیلتس و تافل را گذرانده و مدارک مورد نیاز را تهیه کنید.
طبق آزمون MBTI و شخصیت‌شناسی این آزمون، ۵ تیپ شخصیت مناسب این رشته هستند:
ISFP (هنرمند)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، حسی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، نوآور، سازگار، صبور و آرام است.
INFP (رؤیاپرداز)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، شمی، احساسی، ملاحظه‌کننده، صبور، حساس، هنرمند، اهل نظریه و تئوری و دارای قوه‌ی تخیل قوی است.
ENFP (وکیل مدافع)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برون‌گرا، شمی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، اجتماعی، رهبر و الهام‌بخش است.
ESTP (متقاعدکننده)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برون‌گرا، حسی، فکری، ملاحظه‌کننده، هدایتگر، ریسک‌پذیر و هدفمند است.
ISTP (صنعتگر)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، حسی، فکری، ملاحظه‌کننده، عمل‌گرا، کنجکاو، ورزشکار، سختگیر و هدفمند است.
به‌طورکلی، رشته‌ی صنایع‌دستی میتواند به ارتقای هنر دستی، خلق فرصت‌های شغلی، تحول اقتصادی، پایداری محیط‌زیست، ارتباط با فرهنگ و تاریخ، ایجاد ارزش افزوده و گسترش مهارتهای کاربردیِ فرد و جامعه کمک کند و همچنین به این نکته توجه داشته باشید، داشتن توانایی‌های فنی، دستی، مدیریتی و بازاریابی در کنار هم به شما کمک میکند تا در این حوزه به موفقیت دست یابید.
قبل از انتخاب‌رشته و قبل از ورود به هر رشته‌ای خوب فکر کنید. با افرادی که قبل از شما این مسیر را طی کردهاند صحبت و از تجربه‌هایشان استفاده کنید.
همچنین از راهنمایی‌های مشاوران ماهر و متخصص در این زمینه بهره ببرید.
انتخاب‌رشته مهمترین تصمیم شما در زندگی است. نباید فقط به لحظه‌ای که در آن قرار دارید فکر کنید و تصمیم بگیرید، به چهار سال بعد خود نگاه کرده و تصور کنید با این انتخاب در کجا قرار خواهید گرفت.
