رشته طراحی و چاپ پارچه جزء رشتههای گروه هنر است. این رشته نقش پُررنگی در زندگی انسان دارد، به اطراف که نگاه میکنیم به وسایلی مثل فرش، مبل، پتو و لباس برمیخوریم.
در واقع، طراحی و چاپ پارچه به مجموعه‌فعالیت‌هایی گفته میشود که با هدف ایجاد طرح و الگوی منحصربهفرد بر روی پارچه صورت میگیرد.
در این فرایند، ابتدا طرح و الگوی مورد نظر در کامپیوتر طراحی میشود و سپس با استفاده از چاپگرها و مواد رنگی خاص، این طرح بر روی پارچه چاپ میشود.
در طراحی پارچه، ابتدا با توجه به نوع پارچه، نوع طرح و الگوی مناسب برای آن مشخص میشود.
سپس با استفاده از نرم‌افزارهای طراحی، طرح و الگوی مورد نظر برای پارچه طراحی میشود. در این مرحله، به نکاتی مانند اندازه، شکل، رنگ و کیفیت طرح توجه خاصی شده و سعی میشود تا طرحی باکیفیت و زیبا ایجاد شود.
در مرحله‌ی بعد، با استفاده از دستگاه‌های چاپگر پارچه، طرح و الگوی طراحی‌شده را بر روی پارچه چاپ میکنند. در این مرحله نیز به نکاتی مانند نوع پارچه، نوع رنگ و کیفیت چاپ دقت میشود.
درنهایت، پارچه‌های چاپی به‌صورت رول، کاغذی یا جعبه‌ای بسته‌بندی می‌شوند و برای استفاده در صنایع مختلف به بازار عرضه می‌شوند.
طراحی و چاپ پارچه در بسیاری از صنایع مانند صنایع پوشاک، صنایع دکوراسیون داخلی و… استفاده میشود.
این رشته به‌صورت نیمه‌متمرکز است، یعنی شما بعد از کسب حد نصاب علمی لازم برای قبولی در رشته و شهر مورد نظر، باید در یک آزمون عملی هم شرکت کنید و بعد از قبولی در این آزمون میتوانید به تحصیل در این رشته بپردازید.
در ادامه به جزئیات بیشتری از این رشته میپردازیم.
شما میتوانید بعد از فارغ‌التحصیلی در شرکت‌هایی که فعالیت‌های مرتبط با طراحی و چاپ پارچه انجام می‌دهند، به‌عنوان طراح یا گرافیست مشغول به کار شوید.
همچنین، میتوانید به‌صورت مستقل در زمینه‌هایی همچون طراحی لباس، محصولات تزئینی، تبلیغاتی، چاپ و… فعالیت کنید یا در کارخانه‌های نساجی مشغول به کار شوید.
طراحی و چاپ پارچه در مزون‌ها و کارگاه‌های تولید لباس نیز از دیگر مشاغل مربوط به این رشته است. البته امکان تدریس در دانشگاه نیز برای شما وجود دارد.
طراحی و تولید با برند شخصی و یا ایجاد کارگاه‌های چاپ دستی و مدیریت و اجرای آنها نیز برای شما فرصت شغلی بسیار خوبی خواهد بود. البته شما از عهده‌ی طراحی، در هر موردی که دکوراسیون داخلی محسوب شود، برخواهید آمد؛ مانند طراحی شال و روسری، طراحی کاغذ دیواری و رومبلی و… که همگی از فرصت‌های شغلی این رشته هستند.
به‌طورکلی، این رشته شامل دروس مختلفی از جمله طراحی، چاپ، رنگ‌آمیزی، طرح‌سازی و کار با نرم‌افزارهای گرافیکی است، پس میتوانید در صنایع مختلفی از جمله بازاریابی، فروش، تبلیغات، مد و پوشاک، صنایع‌دستی و… نیز کار کنید.
رشتههای طراحی پارچه و طراحی و چاپ پارچه دو رشته مختلف در حوزه طراحی و تولید پارچه هستند که در زیر تفاوت‌های آنها را توضیح می‌دهم:
در این رشته، طراحان پارچه مهارت‌ها و دانش لازم برای طراحی الگوها، نقشه‌ها و طرح‌های اصلی بر روی پارچه را یاد می‌گیرند.
آنها میتوانند از انواع مختلفی از مواد، الگوها و رنگ‌ها برای خلق پارچه‌های متفاوت و جذاب استفاده کنند.
این طرح‌ها میتوانند به صورت دستی روی کاغذ یا با استفاده از نرم‌افزارهای طراحی کامپیوتری ایجاد شوند. بعد از ایجاد طرح‌ها، پارچه‌ها میتوانند به صورت محدودیت‌های زیادی تولید شوند، از جمله تولید دستی و یا انبوه با استفاده از ماشین‌های بافندگی.
این رشته شامل هر دو عنصر طراحی و چاپ پارچه است. طراحان در این رشته علاوه بر طراحی الگوها و نقشه‌ها بر روی پارچه، همچنین مسئولیت اجرای فرآیند چاپ آنها را نیز بر عهده دارند.
این فرآیند چاپ می‌تواند به روش‌های مختلفی از جمله چاپ غوطه‌وری، چاپ دیجیتال و چاپ صفحه‌ای انجام شود. با استفاده از تجهیزات و ماشین‌آلات مخصوص چاپ، طرح‌های طراحی‌شده بر روی پارچه‌ها اجرا می‌شوند.
به طور خلاصه، رشته طراحی پارچه به طراحان امکان می‌دهد تا الگوها و طرح‌های خلاقانه را برای پارچه‌ها ایجاد کنند ولی در رشته طراحی و چاپ پارچه، طراحان نه‌تنها طرح‌ها را طراحی میکنند بلکه آنها را نیز بر روی پارچه چاپ و اجرا میکنند.
همچنین در رشته چاپ پارچه، نیاز به آشنایی با فرآیندها و تجهیزات چاپی وجود دارد که در رشته طراحی پارچه به این اندازه نمی‌تواند مورد تاکید قرار بگیرد.
چارت درسی دانشگاهها معمولاً مشترک است.
با‌این‌حال، ممکن است در بعضی واحدهای دانشگاهی تفاوت جزئی وجود داشته باشد.
حال این تفاوت می‌تواند فقط در اسم، و محتوای درس یکسان باشد.
چارت درسی رشته‌ی طراحی و چاپ پارچه که برایتان آوردیم، برگرفته از چارت درسی این رشته در دانشگاه دکتر شریعتیِ تهران و به شرح زیر است:
چارت درسی رشته‌ی طراحی و چاپ پارچه | ||||
طراحی پایه | شناخت الیاف و پارچه | هنر کشورهای اسلامی | چاپ اُرگانیک | کارآفرینی |
مبانی هنرهای تجسمی | هنر ایرانی اسلامی | جامعه‌شناسی هنر | کارآموزی ۱ و ۲ | روش تحقیق |
هنر باستان | مدیریت تولید | بافت مقدماتی | خوشنویسی و طراحی حروف ۱ و ۲ | پروژه و کلکسیون |
هندسه | منسوجات سنتی ایران | چاپ سنتی | پوشاک تاریخی ایران | بافت صنعتی |
تاریخ هنر | چاپ پارچه مقدماتی | منسوجات جهان | طراحی پارچه با کامپیوتر ۱ و ۲ | پارچه‌سازی و تاپستری |
طبیعت در طراحی | طراحی پارچه مقدماتی | طراحی پارچه ۱ و ۲ و ۳ | چاپ پارچه سیلک‌اسکرین ۱ و ۲ و ۳ |
|
رنگ در هنرهای تجسمی | منسوجات ایران | رنگرزی با مواد طبیعی | رودوزیهای سنتی |
|
هنرهای سنتی | هندسه‌ی نقوش | بافت دو رو | رنگرزی با مواد مصنوعی |
|
| ||||
دانشگاه های پذیرنده‌ی رشته‌ی طراحی و چاپ پارچه | |||
آموزشکده‌ی فنی و حرفه ای دختران ارومیه | آموزشکده‌ی فنی و حرفه ای دختران کاشان | آموزشکده‌ی فنی و حرفه ای دختران بوشهر | آموزشکده‌ی فنی و حرفه ای دختران دکتر شریعتی ـ تهران |
دانشگاه بیرجند | آموزشکده‌ی فنی و حرفه ای پسران رشت | آموزشکده‌ی فنی و حرفه ای دختران بابل | آموزشکده‌ی فنی و حرفه ای دختران بندرعباس |
با توجه به توسعه‌ی صنعت پوشاک و مد در جامعه، رشته‌ی طراحی و چاپ پارچه به‌عنوان یکی از رشتههای مرتبط با صنعت مد و پوشاک از اهمیت بالایی برخوردار است.
طراحان پارچه و مدیران چاپخانه‌ها به‌صورت مستقیم با صنعت مد و پوشاک همکاری میکنند و این رشته برای افرادی که به طراحی لباس علاقه دارند، فرصتی عالی برای ورود به صنعت مد محسوب میشود.
این رشته شامل تنوع زیادی از فعالیت های طراحی‌ست که شامل طراحی پارچه، طراحی الگو، چاپ بر روی پارچه، طراحی لوازم جانبی مانند شال، کیف و دکوراسیون داخلی میشود.
طراحی و چاپ پارچه به‌طور فزایندهای با استفاده از فناوری‌های جدید صورت میگیرد که برای علاقه مندان به تکنولوژی و کار با نرم‌افزارهای مختلف، فرصت‌های شغلی متعددی فراهم میکند.
این رشته شامل طراحی و خلق الگوها، طراحی‌های منحصربهفرد و خلاقانه و کار با رنگ‌ها و طرح‌های گوناگون است که برای افراد با نوآوری و خلاقیت بالا فضای کاری جذابی ایجاد میکند.
با توجه به مسائل محیط‌زیست و پایداری، طراحان پارچه میتوانند در طراحی محصولاتی که در زمینه‌ی حفاظت از محیط‌زیست و استفاده از منابع پایدار هستند، نقش مهمی ایفا کنند.
یکی از نکات مثبت دیگر این رشته، این است که افراد میتوانند با استفاده از تجربیات خود، کارشان را نو کنند و به‌روز باشند.
به‌علاوه، رشته‌ی طراحی و چاپ پارچه یک رشته‌ی خلاقانه است و به افراد فرصت می‌دهد تا از طریق طراحی و خلق آثار هنری خود، ایده‌های خلاقانه‌ای را به اجرا درآورند و در زمینه‌ی هنر و طراحی پیشرفت کنند.
بعضی از نقاط ضعف رشته‌ی طراحی و چاپ پارچه عبارت‌اند از:
با وجود این‌که این رشته از جمله رشتههای پُرطرفدار است، اما بازار کار آن بسیار رقابتی‌ست و برای ورود به بازار کار باید بسیار مهارت داشت.
برای موفقیت در این رشته، لازم است که فرد بتواند با دقت و حوصله کارهای فنی را انجام دهد، این مورد نیاز به آموزش و تجربه دارد.
طراحی و چاپ پارچه مراحل پیچیده‌ای دارد و برای موفقیت در این حرفه نیاز است که فرد بتواند تحت فشار کار وظایفش را انجام دهد.
با پیشرفت تکنولوژی و روش‌های جدید چاپ، فرد باید به‌روز باشد و آماده‌ی پذیرش تغییرات در روش‌های کار.
برای اجرای کارهای پیچیده و با کیفیت بالا در این رشته، نیاز به تجهیزات پیشرفته و گران‌قیمت است که باید در این‌باره نیز هزینه‌های اضافی در نظر گرفته شود.
در مواجهه با مهلت‌های کوتاه و فشار زیاد برای تحویل پروژه‌ها، کارکردن در این رشته ممکن است با فشار روحی زیادی همراه باشد.
صنعت طراحی و چاپ پارچه تحت تأثیر تغییرات فصلی و سلایق مشتریان است و برای حفظ رونق کار، باید با سرعت تغییر کرده و بازار را تحلیل کنید.
تجهیزات و تکنولوژی‌هایی که برای چاپ و پردازش پارچه لازم است، هزینه‌های بالایی دارند و برای شروع یک کسب و کار در این رشته، سرمایه‌ی اولیه‌ی بسیار زیادی نیاز است.
صنعت طراحی و چاپ پارچه به دلیل استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته، به‌سرعت در حال تغییر است و برای به‌روزرسانی با تکنولوژی جدید و به‌روزرسانی ماشین‌آلات باید هزینه‌ی زیادی را متحمل شوید.
این رشته به ذوق هنری و خلاقیت و نوآوری نیازمند است. شما برای تبدیل‌شدن به یک طراح حرفه‌ای، نباید نگاهی سطحی به بافت، رنگ و الگوی پارچه داشته باشید.
بلکه باید با نگاهی عمیق و جزئی‌نگر به طرح‌ها بنگرید و ارتباط خوبی با هنر و طرح و بافت پارچه برقرار کنید.
رشته طراحی و چاپ پارچه از جمله رشته‌هاییست که شما باید دائماً سعی کنید در جریان مد و جدیدترین پارچه‌ها قرار بگیرید و توانایی تجزیه و تحلیل روند تولید از مواد اولیه را داشته باشید.
همچنین باید توانایی‌های طراحی دستی و طراحی‌های رایانه‌ای با استفاده از نرم‌افزارهای گرافیکی، توانایی انجام کار گروهی و توانایی بررسی شرایط به لحاظ زمانی و بودجه‌ای را داشته باشید.
و در آخر، باید مهارت بازاریابی و فروش را به‌خوبی فرابگیرید تا بتوانید طرح‌های خود را بهتر به مشتریان خود نمایش دهید.
این رشته را میتوانید تا مقطع کارشناسی‌ارشد ادامه دهید.
براساس دفترچه‌ی انتخاب‌رشته‌ی سال ۱۴۰۲، طراحی و چاپ پارچه شامل ۱ گرایش در کارشناسی‌ارشد میشود که عبارت است از: طراحی پارچه و لباس.
وضعیت این رشته برای مهاجرت مناسب است؛ زیرا کارآفرینی در این صنعت بسیار پرطرفدار است و مهارت‌های حرفه‌ای در طراحی و چاپ پارچه می‌تواند به‌عنوان یک مهارت بین‌المللی در دنیای کار مورد استفاده قرار گیرد.
همچنین، با توجه به روند روبه‌رشدِ بازارِ پارچه‌های نوین و طراحی‌های خلاقانه، فرصت‌های شغلی در این حوزه برای کسانی که به‌طور جدی به کار خود می‌پردازند و مهارت‌های لازم را دارند، بسیار زیاد است.
طبق آزمون MBTI و شخصیت‌شناسی این آزمون، ۳ تیپ شخصیت مناسب این رشته هستند:
ISFP (هنرمند)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، حسی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، نوآور، سازگار، صبور و آرام است.
ENFP (وکیل مدافع)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برون‌گرا، شمی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، اجتماعی، رهبر و الهام‌بخش است.
INFJ (محرمِ راز)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، شمی، احساسی، داوری‌کننده، اهل نظریه و تئوری، خلاق و آینده‌نگر است.
درنهایت باید توجه داشت که در برخی موارد، کارفرمایان برای انجام کارهای خاصی در این صنعت به فارغ‌التحصیلان از رشتههای دیگر مانند گرافیک و طراحی صنعتی نیز نیاز دارند. به‌عنوان مثال، برای طراحی یک پوستر تبلیغاتی، شما به‌عنوان فارغ‌التحصیل رشته‌ی طراحی و چاپ پارچه نیز میتوانید مهارت‌های دیگری مانند گرافیک و طراحی صنعتی را فرابگیرید.
به همین دلیل، می‌توان گفت که برای ورود به بازار کار در این رشته، مهارت‌های چندگانه و تخصصی در زمینه‌ی طراحی و چاپ به همراه دانش تجاری و بازاریابی مورد نیاز است.
قبل از انتخاب‌رشته و قبل از ورود به هر رشته‌ای خوب فکر کنید. با افرادی که قبل از شما این مسیر را طی کرده‌اند صحبت و از تجربه‌هایشان استفاده کنید.
همچنین از راهنمایی‌های مشاوران ماهر و متخصص در این زمینه بهره ببرید.
انتخاب رشته مهمترین تصمیم شما در زندگی است. نباید فقط به لحظه‌ای که در آن قرار دارید فکر کنید و تصمیم بگیرید، به چهار سال بعد خود نگاه کرده و تصور کنید با این انتخاب در کجا قرار خواهید گرفت.
