به‌طور‌کلی، در رشته‌ی علوم و صنایع غذایی درباره‌ی صنایع نگهداری مواد غذایی، تولید، بسته‌بندی و کنترل کیفی مواد غذایی آموزش میبینید و یاد می‌گیرید که چطور طی فرایندهای مشخصی از ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻣﻮاد ﻏﺬایی مطمئن شوید و عمر محصولات غذایی مختلف را ضمن حفظ کیفیت و ارزش غذایی آنها، طولانی‌تر کنید.
این مسیر از همان لحظه‌ی ورود به کارخانه شروع و تا خط بسته‌بندی ادامه پیدا میکند.
رشته‌ی علوم و صنایع غذایی زیرمجموعه‌ی وزارت بهداشت و رشته‌ی مهندسی ماشینهای صنایع غذایی زیرمجموعه‌ی وزارت علوم است.
به دلیل این‌که رشته‌ی علوم و صنایع غذایی زیرمجموعه‌ی وزارت بهداشت است، بیشتر به روند کنترل کیفی و شرایط نگهداری مواد مربوط می‌شود، اما رشته‌ی مهندسی صنایع غذایی به روند اصلاح گیاهان و محصولات غذایی و تولید مواد جدید، بررسی وضعیت و شرایط نگهداری از آنها میپردازد (البته برخی از این وظایف در هر دو گروه مشترک است که در ادامه به آن میپردازیم).
به بیان ساده‌تر، کارشناس صنایع غذایی بر بهداشت مواد غذایی و مهندس صنایع غذایی بر چگونگی روند تولید، جمع‌آوری، فرمولاسیون و کنترل کیفی آن نظارت دارد.
در صنایع غذایی، محصولات بیشتر از نظر میکروب‌شناسی، شیمی مواد غذایی و رابطه با صنعت و کیت‌های پزشکی و تجارت بررسی می‌شوند، اما علوم تغذیه از لحاظ پزشکی با مواد غذایی برخورد میکند و آنها را از نظر بیماری‌ها و خواص مواد مورد بررسی قرار می‌دهد.
کارشناس تغذیه برخلاف صنایع غذایی، امکان تأسیس مطب را دارد و از این راه میتواند درآمد زایی کند.
شما بعد از فارغ‌التحصیلی میتوانید در کارخانه‌ها، مؤسسات و سازمانهای گوناگون شامل انستیتوی پاستور ایران، سازمان بهزیستی کشور، سازمان تأمین اجتماعی، انستیتوی تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور، وزارت جهاد سازندگی، سازمان امور عشایر ایران، شرکت سهامی شیر ایران، شرکت خدمات مهندسی جهاد سازندگی، شرکت سهامی شیلات ایران، مرکز توسعه‌ی صادرات ایران، سازمان گسترش خدمات بازرگانی، سازمان غله‌ی کشور، سازمان بازرسی و نظارت بر توزیع کالا، مؤسسه‌ی مهندسی و زراعی، سازمان چای کشور، شرکت سهامی کشت و صنعت شهید بهشتی و شهید رجایی و شرکت خدمات حمایتی کشاورزی مشغول به کار شوید. علاوه‌براین، در صورت داشتن سرمایه میتوانید کارخانه‌ی صنایع غذایی خصوصی خودتان را تأسیس کنید و کارآفرین شوید.
اگر بخواهیم دروسی را که از دبیرستان به این رشته مربوط است نام ببریم، میتوانیم به شیمی، ریاضی، زیست شناسی و زبان انگلیسی اشاره کنیم.
چارت درسی دانشگاه‌ها معمولاً مشترک است.
بااین‌حال، ممکن است در بعضی واحدهای دانشگاهی تفاوت جزئی وجود داشته باشد.
حال این تفاوت میتواند فقط در اسم، و محتوای درس یکسان باشد.
چارت درسی رشته‌ی علوم و صنایع غذایی که برایتان آوردیم، برگرفته از چارت درسی این رشته در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و به شرح زیر است:
شیمی عمومی نظری | شیمی عمومی عملی | شیمی آلی نظری | شیمی آلی عملی | فیزیک نظری | فیزیک عملی |
ریاضیات | فیزیولوژی | اصول کامپیوتر | شیمی تجزیه تئوری | شیمی فیزیک تئوری | شیمی فیزیک عملی |
بیوشیمی عمومی تئوری | بیوشیمی عمومی عملی | آمار مقدماتی | میکروبیولوژی عمومی و انگل‌شناسی تئوری | میکروبیولوژی عمومی و انگل‌شناسی عملی | شیمی مواد غذایی ۱ و ۲ |
اصول تغذیه | اصول مدیریت | روش‌های بررسی و پژوهش | میکروبیولوژی مواد غذایی تئوری | میکروبیولوژی مواد غذایی عملی | اصول و مباني مديريت خطر حوادث و بلایا |
بهداشت و ايمني در صنايع غذايي | اصول مهندسي و صنايع غذايي | تجزیه‌ی مواد غذایی تئوری | تجزیه‌ی مواد غذایی عملی | میکروبیولوژی صنعتی | کنترل کیفیت مواد غذایی تئوری |
کنترل کیفیت مواد غذایی عملی | صنایع روغن | تجزیه‌ی دستگاهی مواد غذایی تئوری | تجزیه‌ی دستگاهی مواد غذایی عملی | اصول و روش نگهداری مواد غذایی | اصول اقتصاد و مدیریت صنعتی |
صنایع شیر و لبنیات | مسمومیت‌های غذایی | صنایع سبزی، میوه و کنسرو | صنایع قند | صنایع قنادی و نوشیدنی | صنایع بسته‌بندی |
اثر فرایند بر مواد غذایی | صنایع گوشت | صنایع غلات | اصول طراحی کارخانجات صنایع غذایی | سمینار | کارآموزی صنایع غلات |
کارآموزی صنايع گوشت، مرغ و شيلات | کارآموزی صنايع شير و لبنيات | کارآموزی صنايع روغن | کارآموزی در عرصه‌ی صنايع سبزی، ميوه و کنسرو | کارآموزی در عرصه‌ی صنايع قند | کارآموزی در عرصه‌ی صنايع قنادی و نوشابه |
کارآموزی در عرصه‌ی مراکز کنترل کيفي مواد غذايي |
| ||||
مدت تحصیل در این رشته ۴ سال، معادل ۸ ترم درسی است.
امکان راه اندازی کسب و کار و کارآفرینی در این رشته برای شما وجود دارد.
جامعه همیشه به صنایع غذایی نیاز دارد، پس همیشه بازار کارِ این رشته فعال است.
آرامش بالا و استرس کمی در محیط کارتان دارید.
به خاطر کار در کارخانه ها، سر و صدای ماشین ها و دستگاه ها ممکن است باعث آزارتان شود (این دیگه به میزان اعصاب شما برمیگرده!).
رشته‌ی علوم و صنایع غذایی را میتوانید تا مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری ادامه دهید.
براساس دفترچه‌ی انتخاب‌رشته‌ی سال ۱۴۰۲، رشته‌ی علوم و صنایع غذایی شامل ۲ گرایش در کارشناسی‌ارشد می‌شود که عبارت‌اند از: بهداشت و ایمنی مواد غذایی، علوم و صنایع غذایی.
و ۳ گرایش در دکتری که عبارت‌اند از: بهداشت و ایمنی مواد غذایی، علوم و صنایع غذایی، شیمی مواد خوراکی و آبشناسی پزشکی.
درست است که بازار کار این رشته محدود به کارخانه ها نمیشود، اما باید آمادگی کارکردن در کارخانه ها و صنایع غذایی شهرهای کوچک و اطراف شهرهای بزرگ را داشته باشید.
خلاقیت‌داشتن در این کار میتواند بسیار کمک کننده باشد. شما باید بتوانید برای مواد غذایی بسته‌بندی های جذابی را طراحی کنید تا مشتری ها را جذب محصولتان کنید.
باید توانایی تشخیص تقاضا و نیاز بازار را داشته باشید و مطابق با آن محصولات غذایی را طراحی و تولید کنید.
باید به کار گروهی علاقه داشته باشید.
امکان اپلای و مهاجرت برای این رشته وجود دارد و وضعیت آن متوسط است.
البته زبان انگلیسی قوی و بالابودن نمره‌ی آزمون های معتبر روند این کار را راحت تر میکند.
طبق آزمون MBTI و شخصیت‌شناسی این آزمون، ۹ تیپ شخصیت مناسب این رشته هستند:
ENFJ ها (مربی رشد)، از جمله ویژگیهای این شخصیت: برون‌گرا، شمی، احساسی، داوری‌کننده، منظم، اجتماعی، مردمدار و صبور است.
ENFP ها (وکیل مدافع)، از جمله ویژگیهای این شخصیت: برون‌گرا، شمی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، اجتماعی، رهبر و الهامبخش است.
ESFJ ها (حامی)، از جمله ویژگیهای این شخصیت: برون‌گرا، حسی، احساسی، داوری‌کننده، قانون‌مدار، وقت‌شناس و متعهد است.
INFJ ها (محرمِ راز)، از جمله ویژگیهای این شخصیت: درون‌گرا، شمی، احساسی، داوری‌کننده، اهل نظریه و تئوری، خلاق و آینده نگر است.
INFP ها (رؤیاپرداز)، از جمله ویژگیهای این شخصیت: درون‌گرا، شمی، احساسی، ملاحظه‌کننده، صبور، حساس، هنرمند، اهل نظریه و تئوری و دارای قوه‌ی تخیل قوی است.
ISFJ ها (مدافع)، از جمله ویژگیهای این شخصیت: درون‌گرا، حسی، احساسی، داوری‌کننده، سخت‌کوش، دقیق، منظم و عمل‌گراست.
ISFP ها (هنرمند)، از جمله ویژگیهای این شخصیت: درون‌گرا، حسی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، نوآور، سازگار، صبور و آرام است.
ESFP ها (بازیگر)، از جمله ویژگیهای این شخصیت: برون‌گرا، حسی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، دارای تخیل قوی، حساس و صبور است.
ESTP ها (متقاعدکننده)، از جمله ویژگیهای این شخصیت: برون‌گرا، حسی، فکری، ملاحظه‌کننده، هدایت‌گر، ریسک پذیر و هدفمند است.
داشتن رزومه و تجربه‌ی کاری برای ورود به بازار کار بسیار مهم است؛ پس باید حتماً در کنار واحدهای درسی دانشگاه، دورههای کارآموزی را بگذرانید و در سمینارها و دورههای مربوط به رشته شرکت کنید. برای مدیران شرکت، در درجه‌ی اول، میزان تجربه‌ی شما در کار اهمیت دارد، نه این‌که فارغالتحصیل از کدام دانشگاه هستید!
