شاید بعد از شنیدن «مددکاری اجتماعی» اولین کلمه‌ای که به ذهن‌تان میرسد، کار در زندان‌ها یا پرورشگاه‌هاست؛ اما این‌طور نیست. بازار کار این رشته به این دو جا محدود نمیشود.
یک مددکار اجتماعی با استفاده از روش‌ها و تکنیک‌هایی که آموزش دیده است، به مراجعینی که به هر دلیل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و خانوادگی دچار مشکل شدهاند و نمی‌توانند مشکل‌شان را به‌تنهایی حل کنند یا منشأ مشکل را پیدا کنند، کمک میکند.
ممکن است فکر کنید که این کارِ یک روانشناس است، اما این‌طور نیست.
روانشناس بر کنش‌ها و واکنش‌های روانی افراد تمرکز دارد و با تحلیل جنبه‌های روانی فرد و به کمک نظریه‌های روان‌شناختی، به بیمار خود کمک میکند.
درحالی‌که مددکار اجتماعی اگرچه ممکن است در طول کار به مراجعین خود مشاوره‌هایی نیز بدهد اما بیشتر بر موضوعات کلی و مشکلات اجتماعی توجه دارد و فرد را عنصری از یک جامعه می‌داند که رفتارهایش را شکل میدهد.
فرق دیگر روانشناس و مددکار اجتماعی، بحث درمان آن‌هاست.
روانشناس سعی در درمان روحیات و حالات درونی بیمار یا مراجعه‌کننده دارد، درحالی‌که مددکار اجتماعی به دنبال راه‌کارهایی می‌گردد که به او کمک کند تا با دنیا و عوامل اطراف و اجتماعش درمان شود.
بعد از فارغ‌التحصیلی میتوانید در مؤسسات خیریه، پرورشگاه‌ها، مراکز نگهداری افراد بی‌سرپرست، مراکز مشاوره، مراجعان خصوصی، مراکز بازپروری، مراکز اصلاح و تربیت، مراکز درمان اعتیاد، زندان‌ها و سایر سازمان‌های رفاهی حمایتی، امدادی و توان‌بخشی مشغول به کار شوید. همچنین میتوانید کلینیک مددکاری اجتماعی تأسیس کنید.
اگر بخواهیم دروسی را که از دبیرستان به این رشته مربوط است نام ببریم، میتوانیم به زیست‌شناسی، فیزیک و ریاضی اشاره کنیم.
چارت درسی دانشگاه‌ها معمولاً مشترک است. با‌این‌حال، ممکن است در بعضی واحدهای دانشگاهی تفاوت جزئی وجود داشته باشد. حال این تفاوت میتواند فقط در اسم، و محتوای درس یکسان باشد.
چارت درسی رشته مددکاری اجتماعی که برایتان آوردیم، برگرفته از چارت درسی این رشته در دانشگاه علامه طباطبایی و به شرح زیر است:
مبانی جامعه‌شناسی | مبانی روان‌شناسی | ریاضیات پایه | مبانی مددکاری اجتماعی | مبانی حقوق |
کاربرد جامعه‌شناسی در مددکاری اجتماعی | آمار مقدماتی | گزارش‌نویسی در مددکاری اجتماعی | مبانی مردم‌شناسی | کاربرد روان‌شناسی در مددکاری اجتماعی |
مبانی رفاه اجتماعی | آشنایی با حرفه‌ی مددکاری اجتماعی | حقوق کار | مبانی جمعیت‌شناسی | اصول مشاوره و راهنمایی |
مددکاری اجتماعی فردی ۱ و ۲ | کاربرد آمار در مددکاری اجتماعی | روان‌شناسی اجتماعی | نهاد خانواده | مددکاری اجتماعی و اخلاق حرفه‌ای |
مبانی مدیریت | حقوق خانواده | مددکاری اجتماعی گروهی ۱ و ۲ | کارورزی در مددکاری اجتماعی فردی ۱ و ۲ | توان‌بخشی و توانمندسازی گروه‌های خاص |
نظریه‌های جامعه‌شناسی | روش تحقیق | مددکاری اجتماعی آموزش و پرورش | مددکاری اجتماعی سالمندان | مددکاری اجتماعی پزشکی |
آسیب‌شناسی اجتماعی | آسیب‌شناسی روانی | کارورزی در مددکاری اجتماعی گروهی | مددکاری جامعهای ۱ و ۲ | پروژه تحقیق |
مقدمه ای بر مددکاری اجتماعی در بحران | کاربرد کامپیوتر | بهداشت روانی | کارورزی در مددکاری اجتماعی جامعهای | مددکاری اجتماعی صنعتی |
مدیریت خدمات اجتماعی | اصول علم سیاست | اصول علم اقتصاد | بررسی مسائل اجتماعی ایران |
|
مدت زمان تحصیل در این رشته ۴ سال، معادل ۸ ترم درسی است.
استرس شغلی پایین و آرامش شغلی بالاست.
بازار کار این رشته نسبتاً خوب است و آینده‌ی خیلی خوبی دارد.
حس و انرژی خوبی به خاطر کمک به همنوع در این کار است (البته اگه شخصیت‌تون جوریه که براتون کمک به بقیه خیلی هم مهم نیست، و یه «به من چه»ی خاصی تو نگاه‌تون هست، از این نکته‌ی مثبت یواش رد بشین!).
حقوق و مزایای بالایی ندارد.
به‌عنوان یک شغل تخصصی به آن نگاه نمیکنند.
قوانین حمایت‌کننده و متناسب با شغل مددکاری اجتماعی وجود ندارد. برای مثال در کشور قانونی برای برخورد با پدری که فرزند خودش را تنبیه میکند، وجود ندارد.
بیشتر روان‌شناسان، مشاوران و خدمات اجتماعی وارد حوزه‌ی کاری این رشته شدهاند.
این رشته را میتوانید تا مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری ادامه دهید.
رشته مددکاری اجتماعی توسط دو وزارت علوم (رشته‌ی علوم انسانی) و وزارت بهداشت (رشته‌ی علوم تجربی) دانشجو میپذیرد. گرایش‌های این رشته در هر وزارت به شرح زیر است:
براساس دفترچه‌ی انتخاب‌رشته‌ی وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۲، رشته‌ی مددکاری اجتماعی شامل ۱ گرایش در کارشناسی‌ارشد و ۱ گرایش در دکتری، هر دو با عنوان «مددکاری اجتماعی» است.
براساس دفترچه‌ی انتخاب‌رشته‌ی وزارت علوم در سال ۱۴۰۲، رشته‌ی مددکاری اجتماعی شامل ۲ گرایش در کارشناسی‌ارشد می‌شود که عبارت‌اند از:
مددکاری اجتماعی، مدیریت خدمات اجتماعی، و ۱ گرایش در دکتری که عبارت است از:
مددکاری اجتماعی.
این رشته روحیه‌ی قوی و محکم میخواهد. اگر آدم حساس و زودرنجی هستید و با شنیدن مشکلات دیگران تحت تأثیر قرار میگیرید و روحیه‌تان را میبازید، این رشته خیلی مناسب شما نیست.
شما باید مهارت اجتماعی خیلی بالایی داشته باشید.
باید قبل از کمک‌کردن، اول به خودتان کمک کرده باشید و خودتان را شناخته باشید تا بتوانید تأثیر خیلی بیشتری روی مراجعه کنندگان بگذارید و آنها به شما اعتماد کامل کنند.
همچنین باید دانش روان‌شناسی داشته باشید تا بتوانید با مراجعین ارتباط بگیرید و تأثیرگذارتر باشید.
باید صبر و حوصله‌ی زیادی داشته باشید؛ ممکن است مددجو نخواهد با شما همکاری کند.
مثلاً فردی که اعتیاد دارد نمی‌خواهد ترک کند، شما باید با صبر و حوصله، اعتماد او را به خودتان جلب کنید تا بتوانید به او کمک کنید.
امکان اپلای و مهاجرت برای این رشته وجود دارد و وضعیت آن متوسط است.
البته زبان انگلیسی قوی و بالابودن نمره‌ی آزمون‌های معتبر روند این کار را راحت‌تر میکند.
طبق آزمون MBTI و شخصیت شناسی این آزمون، ۸ تیپ شخصیت مناسب این رشته هستند:
ENFJ (مربی رشد)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برون‌گرا، شمی، احساسی، داوری‌کننده، منظم، اجتماعی، مردمدار و صبور است.
ESFJ (حامی)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برون‌گرا، حسی، احساسی، داوری‌کننده، قانون‌مدار، وقت‌شناس و متعهد است.
ISFJ (مدافع)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، حسی، احساسی، داوری‌کننده، سختکوش، دقیق، منظم و عمل‌گراست.
ISFP (هنرمند)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، حسی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، نوآور، سازگار، صبور و آرام است.
INFP (رؤیاپرداز)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، شمی، احساسی، ملاحظه‌کننده، صبور، حساس، هنرمند، اهل نظریه و تئوری و دارای قوه‌ی تخیل قوی است.
ENFP (وکیل مدافع)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برون‌گرا، شمی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، اجتماعی، رهبر و الهامبخش است.
INFJ (محرم راز)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، شمی، احساسی، داوری‌کننده، اهل نظریه و تئوری، خلاق و آینده‌نگر است.
ESFP (بازیگر)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برون‌گرا، حسی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، دارای تخیل قوی، حساس و صبور است.
داشتن علاقه در این رشته بسیار مهم است. اگر فقط برای مدرک‌گرفتن میخواهید وارد این رشته شوید، فقط وقت و عمرتان را هدر میدهید.
این رشته نیز مانند سایر رشته‌ها نیاز دارد که شما در زمان دانشجویی دوره‌های کارآموزی را شرکت کنید و سابقه‌ی کار داشته باشید.
این مسئله به شما در آینده برای تأسیس کلینیک خودتان کمک خواهد کرد.
