رشته‌ی ادبیات نمایشی جزء رشته‌های گروه هنر است. رشته‌ی ادبیات نمایشی یا دراماتورژی به مطالعه، تحلیل و نوشتن نمایشنامه‌ها و اجرای آنها می‌پردازد.
این رشته در اصل برای تحلیل و نقد نمایشنامه‌های تئاتر و سینما به کار می‌رود. با‌این‌حال، ادبیات نمایشی شامل بسیاری از فرم‌های دیگر نیز می‌شود، از جمله نوشتن برای تلویزیون، رادیو، نمایش‌های خیابانی و سایر رویدادها.
در رشته ادبیات نمایشی، دانشجویان با خواندن و مطالعه‌ی نمایشنامه‌های مختلف، نحوه‌ی ساختار داستان، شخصیت‌ها، دیالوگ، موضوعات و سبک‌های مختلف را مورد بررسی قرار می‌دهند.
همچنین، این رشته شامل آموزش نوشتن نمایشنامه و نحوه‌ی اجرای آن است.
دانشجویان به دنبال این هستند که بتوانند با توجه به نیازمندی‌های مختلف تئاتر و سینما، نمایشنامه‌های موفقی بنویسند.
این رشته به‌صورت نیمه‌متمرکز است، یعنی شما بعد از کسب حد نصاب علمی لازم برای قبولی در رشته و شهر مورد نظر باید در یک آزمون عملی هم شرکت کنید و بعد از قبولی در آزمون عملی میتوانید به تحصیل در این رشته بپردازید.
در ادامه به جزئیات بیشتری از این رشته میپردازیم.
شما بعد از فارغ‌التحصیلی از این رشته میتوانید در مشاغل مختلفی به فعالیت بپردازید مانند: نویسندگی نمایشنامه و فیلمنامه، کار در تئاتر و سینما به عنوان کارگردان، بازیگر، طراح صحنه، طراح نور و صدا، مدیر اجرایی تئاتر، مترجمی نمایشنامه‌های خارجی به زبان فارسی و بالعکس، تدریس در دانشگاه‌ها و مدارس و کار در رسانه‌های جمعی مانند تلویزیون و رادیو به عنوان نویسنده یا تهیه‌کننده‌ی برنامه.
چارت درسی دانشگاه‌ها معمولاً مشترک است. با‌این‌حال، ممکن است در بعضی واحدهای دانشگاهی تفاوت جزئی وجود داشته باشد. حال این تفاوت میتواند فقط در اسم و محتوای درس یکسان باشد.
چارت درسی رشته‌ی ادبیات نمایشی که برایتان آوردیم، برگرفته از چارت درسی رشته‌ی ادبیات نمایشی دانشگاه تهران و به شرح زیر است:
چارت درسی رشته‌ی ادبیات نمایشی | ||||
اصول و مبانی ارتباطات | آشنایی با تاریخ ادبیات کهن و معاصر ایران | جامعه‌شناسی عمومی | شناخت موسیقی | آشنایی با ادبیات کهن و معاصر جهان |
جامعه‌شناسی هنر | فرهنگ و ادبیات عامه | تمثیل‌شناسی | فلسفه ی مقدماتی شرق | روش تحقیق و تدوین پروژه |
فلسفه ی مقدماتی غرب | بنیاد نمایش در غرب و شرق | مبانی بازیگری | مبانی کارگردانی | مبانی طراحی لباس |
مبانی ادبیات نمایشی | مبانی نمایش عروسکی | تاریخ نمایش در ایران | تاریخ نمایش در جهان | بررسی تطبیقی نظریه هاي نمایش شرق و غرب |
ادبیات نمایشی در شرق ۱ و ۲ | اصول و فنون نمایشنامه‌نویسی ۱ و ۲ | مکتب‌هاي ادبی ۱ و ۲ | ادبیات نمایشی کلاسیک ۱ و ۲ | داستان‌نویسی |
اسطوره و نمایش | ادبیات نمایشی در ایران ۱ و ۲ | فیلمنامه‌نویسی ۱ و ۲ | کارگاه نمایشنامه‌نویسی ۱ و ۲ و ۳ و ۴ | بررسی متون فارسی از منظر نمایش ۱ و ۲ |
ادبیات نمایشی معاصر اروپا ۱ و ۲ و ۳ | تحلیل نمایش ۱ و ۲ | نمایشنامه‌نویسی براي رادیو | نمایشنامه‌نویسی براي تلویزیون | تاریخ ادبیات نمایشی در آمریکا |
پروژه |
| |||
دانشگاه‌های پذیرنده‌ی رشته‌ی ادبیات نمایشی | ||
دانشگاه تهران | دانشگاه هنر شیراز | دانشگاه هنر تهران |
ادبیات نمایشی به‌شدت با فرهنگ و هنر در ارتباط است و این رشته فرصتی برای ایجاد شناخت بیشتر از فرهنگ و هنر فراهم می‌کند.
دانشجویان ادبیات نمایشی با مطالعه، تحلیل و نوشتن نمایشنامه‌های خود، توانایی بیان و ارائه‌ی داستان‌ها را در یک روایت تئاتری یا سینمایی تقویت می‌کنند.
دانشجویان این رشته، مهارت‌هایی را درک می‌کنند که برای زندگی و کار به آنها نیاز دارند، مانند توانایی همکاری در گروه، ارتباط برقرارکردن با دیگران و رویارویی با مشکلات.
دانشجویان ادبیات نمایشی، توانایی نوشتن نمایشنامه را به‌خوبی تمرین می‌کنند و این مهارت به آنها کمک می‌کند تا در بسیاری از زمینه‌های حرفه‌ای، مانند نویسندگی تلویزیونی یا فیلمنامه، موفق باشند.
دانشجویان از فرصت‌های مختلفی برای ایجاد شبکه‌ی روابط حرفه‌ای بهره می‌برند، از جمله بازدید از تئاترها و فستیوال‌های فیلم، جایزه‌های نویسندگی و اجرای نمایشنامه. این ارتباطات حرفه‌ای می‌توانند برای شروع یک شغل در زمینه‌ی ادبیات نمایشی مفید باشند و به بهبود فرصت‌های شغلی و افزایش شانس موفقیت در این حرفه کمک کنند.
دانشجویان این رشته، تجربه‌های گوناگونی را در برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری به دست می‌آورند که میتواند در کسب و کارهایی مانند مدیریت رویدادهای تئاتری، رویدادهای فرهنگی و مشاغل مرتبط به درد بخورد.
دانشجویان مهارت تفکر خلاق را بیشتر تمرین می‌کنند و این مهارت میتواند در کسب و کارهایی که نیاز به ایده‌پردازی و نوآوری دارند، مفید باشد مانند نوشتن تیزرهای تبلیغاتی.
دانشجویان ادبیات نمایشی، با بررسی و تحلیل انواع مختلف متن‌ها و نمایشنامه‌ها، توانایی خواندن، نوشتن و تفسیرکردن متون در زمینه‌های مختلف را تقویت می‌کنند.
در مقایسه با برخی رشته‌های دیگر، فرصت‌های شغلی در زمینه‌ی ادبیات نمایشی کمتر هستند و شاید به دلیل نبود یک حوزه‌ی شغلی مشخص برای فارغ التحصیلانِ این رشته، یافتن شغل مناسب برای آنها دشوار باشد.
رشته‌ی ادبیات نمایشی یکی از رشته‌هایی است که برای کسب مدرک تحصیلی در آن، نیازمند تحقیقات، تجزیه و تحلیل درست و بررسی جزئیات دقیق است.
این موضوع باعث می‌شود که مسیر تحصیلی در این رشته بسیار سخت و زمان‌بر باشد.
در برخی رشته‌ها، روش‌های سنجش مهارت‌ها به‌صورت واضحی تعریف شده‌اند، اما در رشته‌ی ادبیات نمایشی این موضوع به اندازه‌ی کافی واضح نیست و این میتواند به معنی عدم توانایی در سنجش مهارت‌های این رشته باشد.
چندین بخش مختلف، از جمله بازیگری، نویسندگی، کارگردانی، طراحی صحنه و تدوین، در فرایند تولید یک نمایشنامه نقش مهمی ایفا می‌کنند. بنابراین، در رشته‌ی ادبیات نمایشی نیازمند همکاری و همراهی با افراد دیگر و بخشهای متفاوت هستید تا بتوانید یک نمایشنامه‌ی کامل و موفق تهیه کنید. این موضوع میتواند به دو دلیل به عنوان نقطه‌ضعف در نظر گرفته شود:
۱- نیاز به هماهنگی و همکاری با افراد دیگر ممکن است باعث کاهش کیفیت کار شما شود.
۲- برای برخی از دانشجویان، تمرکز بر روی تنها یک بخش از فرایند ساخت یک نمایشنامه میتواند سخت باشد و این میتواند به دلیل عدم توانایی در هماهنگی و همکاری با افراد دیگر باشد.
برای تولید یک نمایشنامه‌ی موفق، نویسنده باید توانایی خلاقیت و ابتکار در داشتن و تولید آثار اصیل داشته باشد.
در برخی موارد، عدم توانایی در ایجاد آثار خلاقانه و مبتکرانه میتواند به دلیل نبود تجربه و مهارت‌های لازم باشد.
سلایق مخاطبین در طول زمان تغییر می‌کند و به همین دلیل، نویسندگان و خالقان نمایشنامه باید با تغییرات در سلیقه‌های مخاطبین همگام باشند.
این موضوع میتواند باعث شود که بعضی از نمایشنامه‌ها برای مخاطبین خیلی جذاب نباشند و این بازخورد منفی را برای خالق نمایشنامه به همراه داشته باشد.
توانایی در تولید ایده‌های خلاقانه برای نمایشنامه‌ها، ساختارهای جدید، شخصیت‌های جذاب و داستان‌های خاص و نوآورانه برای جذب بیشتر مخاطبان.
توانایی در نوشتن با کیفیت و استفاده از زبان مناسب و منطقی برای ایجاد صحنه‌های واقعی و قابل درک در نمایشنامه.
توانایی در همکاری و هماهنگی با سایر اعضای تیم تولید نمایشنامه، از جمله بازیگران، کارگردانان، طراحان صحنه و دیگر افراد مرتبط با فرایند تولید نمایشنامه.
توانایی در تحقیق و مطالعه در مورد ادبیات نمایشی، تاریخچه‌ی آن، شخصیت‌ها، موضوعات و نمونه‌های موفق از نمایشنامه‌ها برای بهبود کیفیت نوشتار.
توانایی در پذیرش نقد و انتقادات سازنده از سایرین به منظور بهبود کیفیت نمایشنامه.
توانایی در تحلیل و ارزیابی داستان‌ها، شخصیت‌ها، موضوعات و نحوه‌ی نوشتار برای بهبود کیفیت نمایشنامه.
توانایی در ایجاد شخصیت‌های قابل ارتباط با مخاطبان و به‌خصوص شخصیت‌های مختلف و متنوع در نمایشنامه.
توانایی در نوشتن برای سبک‌های مختلف نمایشنامه مانند کمدی، درام، تراژدی و…
توانایی در ایجاد فضا و محیطی که برای نمایشنامه مناسب باشد و تجربه‌ی جذابی برای تماشاگران ایجاد کند.
این توانایی به منظور بهبود کیفیت نهایی نمایشنامه مهم است.
همچون موضوعاتی چون مسائل اجتماعی، سیاسی و مذهبی به‌گونه‌ای که احترام به حقوق انسانی و تفاوت‌های فرهنگی حفظ شود.
توانایی در نوشتن برای تئاتر و فهمیدن نحوه‌ی کارکرد و اجرای نمایشنامه‌ها در تئاتر.
توانایی در تولید و تدوین سناریو برای فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی مبتنی بر نمایشنامه.
رشته‌ی ادبیات نمایشی را میتوانید تا مقطع کارشناسی‌ارشد ادامه بدهید.
براساس دفترچه‌ی انتخاب‌رشته‌ی سال ۱۴۰۲، ادبیات نمایشی شامل ۱ گرایش در کارشناسی ارشد: ادبیات نمایشی است.
پ.ن: همچنین میتوانید در رشته‌های مربوط به ادبیات نمایشی نیز برای کنکور کارشناسی‌ارشد و دکتری شرکت کنید.
وضعیت اپلای رشته ادبیات نمایشی بستگی به محل تحصیل دارد. در بسیاری از کشورها، دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی از جمله آمریکا، انگلیس، فرانسه و کانادا، رشته‌ی ادبیات نمایشی با استقبال خوبی مواجه است و امکانات لازم برای تحصیل در این رشته در دسترس دانشجویان قرار دارد.
اما در کشورهای دیگر، ممکن است این رشته در دسترس نباشد یا تنها در مؤسسات آموزشی محدودی قابل دسترس باشد. همچنین، برای پذیرش در برخی از دانشگاه‌ها، داشتن مدرک زبان انگلیسی و دیگر مهارت‌های زبانیِ مورد نیاز الزامی است.
در کل، به دلیل رشد صنعت تئاتر و سینما، رشته‌ی ادبیات نمایشی برای دانشجویانی که به دنبال یادگیری نوشتن و تولید نمایشنامه هستند، یک گزینه‌ی خوب است.
با‌این‌حال، به دلیل رقابت بالا و وجود تعداد زیادی از نویسندگان و تهیه‌کنندگان، کسانی که می‌خواهند در این صنعت موفق شوند، باید از توانایی‌های لازم برخوردار باشند و باید تلاش زیادی کنند تا به شغلی پردرآمد در این حوزه دست پیدا کنند.
تیپ‌های شخصیتی مناسب برای رشته ادبیات نمایشی
طبق آزمون MBTI و شخصیت‌شناسی این آزمون، ۵ تیپ شخصیت مناسب این رشته هستند:
INTJ (برنامه‌ریز)، از جمله ویژگیهای این شخصیت: درونگرا، شمی، فکری، داوری‌کننده، استراتژیست، کامل‌گرا، تحلیل‌گر، نتیجه‌گرا، بادقت، اهل تئوری و آیندهنگر است.
INFP (رؤیاپرداز)، از جمله ویژگیهای این شخصیت: درونگرا، شمی، احساسی، ملاحظهکننده، صبور، حساس، هنرمند، اهل نظریه و تئوری، دارای قوه‌ی تخیل قوی است.
INFJ (محرمِ راز)، از جمله ویژگیهای این شخصیت: درونگرا، شمی، احساسی، داوری‌کننده، اهل نظریه و تئوری، خلاق، آیندهنگر است.
ENFJ (مربی رشد)، از جمله ویژگیهای این شخصیت: برونگرا، شمی، احساسی، داوری‌کننده، منظم، اجتماعی، مردمدار، صبور است.
INTP (مهندس)، از جمله ویژگیهای این شخصیت: درونگرا، شمی، فکری، ملاحظهکننده، اهل نظریه و تئوری، تحلیل‌گر، آیندهنگر، خلاق، مبتکر است.
قبل از انتخاب رشته و قبل از ورود به هر رشته‌ای خوب فکر کنید.
با افرادی که قبل از شما این مسیر را طی کرده‌اند صحبت کنید و از تجربه‌هایشان استفاده کنید. همچنین از راهنمایی‌های مشاوران ماهر و متخصص در این زمینه بهره ببرید.
انتخاب رشته مهمترین تصمیم شما در زندگی است. نباید فقط به لحظه‌ای که در آن قرار دارید فکر کنید و تصمیم بگیرید، به چهار سال بعد خود نگاه کرده و تصور کنید با این انتخاب در کجا قرار خواهید گرفت.
