وقتی که زندگی من
هیچ چیز نبود
هیچ چیز
به جز تیک تاک ساعت دیواری
دریافتم
باید، باید، باید
دیوانه وار دوست بدارم
(فروغ فرخزاد)
زبان و ادبیات فارسی یکی از شیرین‌ترین و جذابترین رشته‌های گروه علوم انسانی است، و شامل فرهنگ، تمدن و تاریخ ایران میشود.
در این رشته شما با مفاهیمی مثل آثار ادبی، شاعران، معانی، متن‌های نظم و نثر، آرایه‌های تلمیح، استعاره و در کل دستورات زبان فارسی آشنا میشوید.
در این رشته بیشتر مطالب حفظ‌کردنی هستند، به همین دلیل، باید در حفظ‌کردن دروس بسیار مهارت داشته باشید.
امروزه در سیستم‌های آموزشی، زبان و ادبیات فارسی مورد توجه ویژهای قرار گرفته است و در همه‌ی مقاطع تحصیلی تقویت میشود.
در ادامه به جزئیات بیشتری از این رشته میپردازیم.
بعد از فارغ التحصیلی، اگر به تدریس علاقه داشته باشید، میتوانید به‌عنوان معلم و استاد دانشگاه در مدارس و دانشگاه‌ها مشغول به کار شوید.
همچنین میتوانید در مراکز چاپ و نشر، روزنامه‌ها، مجلات و مطبوعات، به‌عنوان ویراستار علمی و ادبی و یا کارشناس تولید محتوا (با تسلط بر نگارش فارسی و آشنایی با ویراستاری) مشغول به کار شوید.
دروس ادبیات فارسی و عربی از درس‌های کاربردی در این رشته هستند.
چارت درسی دانشگاه‌ها معمولاً مشترک است. با‌این‌حال، ممکن است در بعضی واحدهای دانشگاهی تفاوت جزئی وجود داشته باشد.
حال این تفاوت میتواند فقط در اسم، و محتوای درس یکسان باشد. چارت درسی رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی که برایتان آوردیم، برگرفته از چارت درسی این رشته در دانشگاه تهران و به شرح زیر است:
رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی | |||||
دستور زبان فارسی ۱ و ۲ | تاریخ زبان فارسی | مرجع‌شناسی و روش تحقیق | بلاغت ۱ و ۲ | آئین نگارش و ویرایش | عروض و قافیه |
متون نظم ۱ پیشگامان نظم فارسی | متون نظم ۲ شاهنامه ۱ و ۲ | متون نظم ۲ قصاید ناصر خسرو | متون نظم ۳ شاعران حوزه‌ی ادبی عراق | متون نظم ۳ شاعران حوزه‌ی ادبی خراسان | متون نظم ۳ نظامی |
متون نظم ۳ خاقانی | متون نظم ۴ اشعار سنایی | متون نظم ۴ مثنوی‌های عطار | متون نظم ۴ مثنوی معنوی ۱ و ۲ | متون نظم ۵ اشعار سعدی | متون نظم ۵ اشعار حافظ |
متون نظم ۵ صائب و شاعران سبک هندی | متون نثر ۱ متون ادبی‌ـ تاریخی با تأکید بر تاریخ بیهقی | متون نثر ۲ متون ادبی‌ـ داستانی با تأکید بر کلیله و دمنه | متون نثر ۳ متون ادبی‌ـ تعلیمی با تأکید بر گلستان | متون نثر ۴ متون ادبی‌ـ عرفانی با تأکید بر مرصادالعباد | متون نثر ۵ متون تفسیری با تأکید بر کشف‌الاسرار و تفسیر ابوالفتوح |
عربی ۱ و ۲ و ۳ و ۴ و ۵ و ۶ | جریان‌شناسی شعر معاصر ایران | جریان‌شناسی نثر معاصر ایران | آشنایی با علوم قرآنی | کلیات نقد ادبی | مبانی عرفان و تصوف |
تأثیر قرآن و حدیث در ادب فارسی | تاریخ ادبیات ۱ و ۲ و ۳ و ۴ | سبک‌شناسی ۱ نظم | سبک‌شناسی ۲ نثر | کارگاه شعر | کارگاه داستان‌نویسی |
کارگاه نمایشنامه‌نویسی | کارگاه مقاله‌نویسی | کارگاه خاطره و سفرنویسی | کارگاه ویراستاری ۱ و ۲ | کارگاه فرهنگ‌نویسی | فیلمنامه و نمایشنامه‌نویسی |
آشنایی با زبان و آثار پهلوی | کارگاه روزنامه‌نگاری | طنزنویسی |
| ||
مدت زمان تحصیل در این رشته ۴ سال، معادل ۸ ترم تحصیلی است.
بعد از فارغ التحصیلی میتوانید در آزمون آموزش و پرورش شرکت کنید و بعد از قبولی به استخدام رسمی آموزش و پرورش دربیایید.
مثل سایر رشته‌ها، اگر تا مقطع دکتری ادامه تحصیل دهید، میتوانید به‌عنوان استاد دانشگاه مشغول به کار شوید.
آرامش و امنیت روانی بالایی در این رشته وجود دارد و در حوزه‌ی کاری استرسی متحمل نمیشوید.
بازار کار خیلی گسترده و زیادی برای این رشته وجود ندارد.
این رشته فقط شامل دروس مربوط به ادبیات است و اگر بدون علاقه وارد این رشته شوید، تحصیل برایتان سخت خواهد بود.
این رشته را میتوانید تا مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری، در گرایش‌های مختلف، ادامه دهید.
براساس دفترچه‌ی انتخاب‌رشته‌ی سال ۱۴۰۲، رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی شامل ۹ گرایش در کارشناسی‌ارشد میشود که عبارت‌اند از:
ادبیات کودک و نوجوان، ادبیات پایداری، ادبیات تطبیقی، ادبیات عامه، آموزش زبان فارسی، ادبیات روایی، ویرایش و نگارش، نظریه و نقد ادبی، ادبیات معاصر.
و ۴ گرایش در دکتری که عبارت‌اند از:
ادبیات حماسی، ادبیات عرفانی، ادبیات غنایی، و آموزش زبان فارسی.
اول از همه باید به این نکته توجه داشته باشید که علاقه به زبان فارسی شرط واجب است. نبود علاقه باعث میشود این رشته برایتان کسل‌کننده به‌نظر بیاید.
همچنین باید ذهنی خلاق و فعال داشته باشید تا بتوانید در نوشتن کتاب و رمان موفق باشید و زمان زیادی را صرف مطالعه‌ی کتابها کنید.
همچنین بخشی از کار شما مربوط به نقد و بررسی آثار ادبی‌ست، پس باید از قدرت نقد و تحلیل خوبی برخوردار باشید.
رشته زبان و ادبیات فارسی در بخش اپلای وضعیت متوسطی دارد، یعنی اگر توانمندی‌های لازم و دانش زبانی خوبی داشته باشید برای مهاجرت رشته‌ی مناسبی است.
طبق آزمون MBTI و شخصیت شناسی این آزمون، ۶ تیپ شخصیت مناسب این رشته هستند:
INTP (مهندس)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، شمی، فکری، ملاحظه‌کننده، اهل نظریه و تئوری، تحلیل‌گر، آینده‌نگر، هدفمند و کمالگراست.
INTJ (برنامه‌ریز)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، شمی، فکری، داوری‌کننده، استراتژیست، کمال‌گرا، تحلیل‌گر، نتیجه‌گرا، بادقت، اهل تئوری و آینده‌نگر است.
INFP (رؤیاپرداز)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، شمی، احساسی، ملاحظه‌کننده، صبور، حساس، هنرمند، اهل نظریه و تئوری و دارای قوه‌ی تخیل قوی است.
ENFP (وکیل مدافع)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برون‌گرا، شمی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، اجتماعی، رهبر و الهامبخش است.
ENFJ (مربی رشد)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برون‌گرا، شمی، احساسی، داوری‌کننده، منظم، اجتماعی، مردمدار و صبور است.
INFJ (محرمِ راز)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، شمی، احساسی، داوری‌کننده، اهل نظریه و تئوری، خلاق و آینده‌نگر است.
اگر عاشق زبان و ادبیات فارسی هستید و تصمیم گرفته‌اید وارد این رشته شوید، ممکن است برخی افراد شما را نسبت به این رشته دلسرد کنند و با جملاتی مثل: «آهان! پس تو دانشگاه همه‌اش شعر و قصه می‌خونی!، یک شعر از حفظ برامون بخون، فقط می‌شه دبیر ادبیات شد، مگه نه؟ آخه ادبیات هم شد رشته؟ درآمد نداره ولش کن.» مواجه شوید.
به هیچ‌یک از این صحبت‌ها اهمیت ندهید.
شما میتوانید در آینده بسته به علاقه‌تان، یک ویراستار موفق، نویسنده‌ی معروف و حرفه‌ای یا یک منتقد عالی باشید، پس فقط هدف‌تان را پیدا و مسیرتان را شروع کنید.
میتوانید در این مسیر از مشاوران متخصص و افرادی که قبلاً این مسیر را پیموده‌اند، راهنمایی بگیرید.
بهتر است علاوه‌بر کلاس‌های دانشگاه، کلاس‌های مربوط به زبان و ادبیات فارسی را نیز شرکت کنید، و اطلاعات‌تان را به‌روز نگه دارید. با سراهای محله ارتباط بگیرید و سعی کنید رزومه‌ی خوبی برای خودتان جمع کنید.
