علوم آزمایشگاهی جزء رشته‌های پیراپزشکی در رشته‌ی تجربی و نسبتاً رشته‌ی پُرطرفدار این روزهاست.
ولی ممکن است همه‌ی افراد درک درستی از این رشته نداشته باشند.
ما در این مقاله به شما کمک میکنیم تا با این رشته و جزئیات آن بیشتر آشنا شوید.
پزشکان برای فهمیدن بیماریها نیاز به نتایج یک‌سری آزمایش دارند که این آزمایش‌ها در آزمایشگاه‌ها و توسط بچه‌های علوم آزمایشگاهی گرفته میشود.
این رشته از لحاظ جایگاه شغلی خیلی مهم و حیاتی است چون تقریباً تشخیص ۷۰ تا ۸۰ درصد از بیماریها بستگی به بچه‌های علوم آزمایشگاهی دارد.
پس به‌طور کلی وظیفه‌ی یک فارغ‌التحصیل علوم آزمایشگاهی گرفتن نمونه از افراد، بررسی آزمایش و نتیجه‌گیری است.
این رشته در بین رشته‌های پیراپزشکی شباهت بیشتری از نظر واحدهای درسی با رشته‌ی پزشکی دارد.
بعد از فارغالتحصیلی میتوانید در بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها، مراکز درمانی، آزمایشگاه‌های بالینی بیمارستان‌های دولتی و خصوصی، آزمایشگاه‌های مراکز بهداشتی درمانی، آزمایشگاه‌های تشخیص طبی خصوصی و غیرخصوصی، انستیتوها و مراکز تحقیقاتی و آموزشی، کارخانه‌های تولید وسایل و مواد آزمایشگاهی، شرکتهای پخش فراورده‌های بیولوژیکی و آزمایشگاهی، پزشکی قانونی و سازمان انتقال خون مشغول به کار شوید.
اگر بخواهیم دروسی را که از دبیرستان به این رشته مربوط است نام ببریم، میتوانیم به شیمی و زیست اشاره کنیم.
چارت درسی دانشگاه‌ها معمولاً مشترک است. با‌این‌حال، ممکن است در بعضی واحدهای دانشگاهی تفاوت جزئی وجود داشته باشد. حال این تفاوت میتواند فقط در اسم، و محتوای درس یکسان باشد.
چارت درسی علوم آزمایشگاهی که برایتان آوردیم، برگرفته از چارت درسی این رشته در دانشگاه علوم پزشکی اردبیل و به شرح زیر است:
شیمی عمومی | آزمایشگاه شیمی عمومی | مقدمات آزمایشگاه | آناتومی |
روان‌شناسی عمومی | بهداشت عمومی و اپیدمیولوژی | کامپیوتر | ایمنی و ترافیک |
بیوشیمی عمومی | آزمایشگاه بیوشیمی عمومی | بافت شناسی | آزمایشگاه بافت‌شناسی |
فیزیولوژی | آزمایشگاه فیزیولوژی | زیست‌شناسی سلولی مولکولی | آمار حیاتی و روش تحقیق |
فیزیک | بیوشیمی پزشکی ۱ و ۲ | آزمایشگاه بیوشیمی پزشکی | میکروب‌شناسی عمومی |
آزمایشگاه میکروب‌شناسی عمومی | انگل شناسی ۱ و ۲ | آزمایشگاه انگل‌شناسی ۱ و ۲ | خونشناسی ۱ و ۲ |
کارآموزی ۱ | ایمنی‌شناسی پزشکی ۱ و ۲ | آزمایشگاه ایمنی‌شناسی پزشکی ۱ و ۲ | آسیب‌شناسی عمومی |
داروشناسی و سم‌شناسی | آزمایشگاه داروشناسی و سم‌شناسی | اصول فني و نگهداری تجهيزات آزمايشگاهي | ايمنوهماتولوژی و انتقال خون |
آزمایشگاه ايمنوهماتولوژی و انتقال خون | هورمون‌شناسی | قارچ‌شناسی پزشکی | آزمایشگاه قارچ‌شناسی پزشکی |
ژنتیک پزشکی | باکتری‌شناسی پزشکی | تکنیک‌های مولکولی و پیشرفت آزمایشگاهی | متون انگليسي و ترمينولوژی علوم آزمايشگاهي |
فوریت‌های پزشکی | اصول ايمني و حفاظت در آزمايشگاه | اصول مديريت و قوانين آزمايشگاه | آشنایي با بيماري‌های داخلي |
تضمين كيفيت در آزمايشگاه | سمینار | کارآموزی ۲ | کارورزی در عرصه |
مدت تحصیل در این رشته ۴ سال، معادل ۸ ترم درسی است.
اگر به این رشته علاقه مند باشید، کارکردن در تمامی بخش‌ها برایتان جذاب است، زیرا این رشته بسیار گسترده است و باعث میشود شما اطلاعات علمی بالایی به دست آورید.
بازار کار در این رشته بسیار خوب است و تقریباً میتوان گفت بچه‌های این رشته اکثراً به‌راحتی مشغول به کار می‌شوند.
در این رشته برخلاف بیشتر رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی با بیمار خیلی ارتباط مستقیم ندارید، پس اگر ارتباط گرفتن با بیمار برایتان سخت باشد، این نکتۀ مثبتی به حساب می‌آید و در آخر شما میتوانید آزمایشگاه خودتان را (بنا به شرایطی که در قسمت نقاط ضعف گفته میشود) تأسیس کنید.
نسبت به سختی کار، حقوق دریافتی پایین است. گفتیم میتوانید آزمایشگاه خودتان را تأسیس کنید، اما این امر شرایط سختی دارد.
یک فارغ‌التحصیل علوم آزمایشگاهی نمیتواند به‌تنهایی آزمایشگاه تأسیس کند؛ یعنی چه؟ شما باید به‌صورت ۴ تا تک‌رشته در کنار هم آزمایشگاه بزنید؛ مثل: یک هماتولوژیست + یک ویروس‌شناس + یک انگل‌شناس + یک بیوشیمیست. این رشته ممکن است برای شما خطراتی نیز داشته باشد.
مثلاً هنگام شروع ویروس کرونا اولین گروهی که در معرض خطر قرار میگرفتند، بچه‌های علوم آزمایشگاهی بودند یا خطر نیدل استیک‌شدن همیشه وجود دارد (یعنی ورود سرنگ آلوده به دست و بدن فرد کارشناس و ابتلا به بیماری‌های خطرناک مثل HIV و…).
این رشته را میتوانید تا مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری ادامه دهید.
براساس دفترچه‌ی انتخاب‌رشته‌ی سال ۱۴۰۲، علوم آزمایشگاهی ۱۰ گرایش در کارشناسی‌ارشد دارد که عبارت‌اند از: تکنولوژی گردش خون، خون شناسی آزمایشگاهی و بانک خون، ایمنی‌شناسی، بیوتکنولوژی پزشکی، ژنتیک پزشکی، بیوشیمی پزشکی، ویروس شناسی، باکتری شناسی، قارچ شناسی و انگل شناسی.
و ۱۰ گرایش در دکتری که عبارت‌اند از: تکنولوژی گردش خون، خون شناسی آزمایشگاهی و بانک خون، ایمنی شناسی، بیوتکنولوژی پزشکی، ژنتیک پزشکی، بیوشیمی پزشکی، ویروس شناسی، باکتری‌شناسی، قارچ شناسی و انگل شناسی.
پ.ن: میتوانید در گرایش‌های مرتبط دیگر هم شرکت کنید.
این رشته دارای طرح دوساله‌ی اجباری است؛ پس باید بعد از فارغالتحصیلی به مدت دو سال (بسته به نیاز شهرها) طرح خودتان را بگذرانید.
اول از همه مانند هر رشته‌ی دیگری نباید از خون بترسید و صبور باشید، چون ممکن است یک فرد از آمپول بترسد، پس شما باید با صبر و حوصله با او رفتار کنید. ممکن است در طول طرح یا کارورزی مجبور باشید نمونه ادرار یا مدفوع بگیرید، پس نباید نسبت به این مسئله حساسیت داشته باشید؛ البته در بخش استخدام رسمی شما خیلی کم با این بخش سر و کار دارید و این کار بیشتر به عهده‌ی میکروبیولوژیست‌ها است.
همچنین باید بتوانید خط قشنگ دکترها را بخوانید! نداشتن حساسیت به مواد شیمیایی و آزمایشگاهی نیز بسیار مهم است.
وضعیت پذیرش در این رشته، متوسط رو به بالاست.
البته قوی‌بودن زبان انگلیسی یا زبان کشور مقصد بسیار مهم است و بالابودن نمره‌ی زبان در آزمون‌های معتبر شرط اصلی این روند است.
طبق آزمون MBTI و شخصیت‌شناسی این آزمون، ۱ تیپ شخصیت مناسب این رشته است:
ISTJ (بازپرس)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درونگرا، حسی، فکری، داوری‌کننده، وظیفه‌شناس، مسئولیت‌پذیر، متمرکز، حواس‌جمع، دقیق، منطقی، بدون انعطاف، نکته‌بین و تجربه گرا است.
این رشته مثل سایر رشته‌ها کارورزی دارد، اما بهتر است علاوه‌بر کارورزی‌های دانشگاه، در صورت امکان خودتان هم به سایر مراکز مراجعه کنید و مشغول به کار شوید.
همچنین گذراندن دوره‌ها به شما کمک خیلی زیادی میکند تا وقتی وارد بازار کار شدید، اطلاعات بیشتری داشته باشید.
