رشته علوم و مهندسی خاک جزء رشته‌های گروه علوم تجربی است. این رشته به رشته‌ی زمین‌شناسی و شیمی ارتباط نزدیکی دارد.
شما به‌عنوان یک خاک‌شناس به مطالعه و طبقه بندی انواع خاک میپردازید، و این طبقه بندی را براساس عواملی مانند بافت، خواص شیمیایی و خواص زیستی انجام میدهید.
شما با مطالعه درباره‌ی ترکیبات خاک و شناسایی ترکیبات خاک در هر محل، بهترین کاربرد آن را برای منطقه‌ی مورد نظر تعیین میکنید.
خاک یک ترکیب طبیعی و بسیار پیچیده است و چگونگی پیدایش آن را از سنگ‌ها باید مورد بررسی قرار داد.
شما به‌عنوان کارشناس خاک، روابطِ خاک، آب، گیاه و عوامل مختلف اقلیمی را، در مناطق مختلف، شناسایی میکنید و مراحل پیدایش و تکامل خاک‌های مختلف را مطالعه و انواع خاک‌های مورد استفاده در کشاورزی را طبقه بندی میکنید.
بعد از فارغ‌التحصیلی میتوانید در گلخانه‌ها و مؤسسه‌های حفاظت از محیط زیست در بخش‌های گوناگون از جمله مشخص‌کردن قابلیت اراضی، تأسیس سیستم‌های آبیاری تحت فشار، در آزمایشگاه‌های دولتی و خصوصی که حوزه‌ی فعالیتشان شیمی خاک است، شرکت‌های مشاوره‌ی مهندسی برای تهیه‌ی نقشه‌های خاک و حاصلخیزی خاک مشغول به کار شوید؛ و یا با تأسیس شرکت‌های خصوصی و کارآفرینی ایجاد شغل کنید.
اگر بخواهیم دروسی را که از دبیرستان به این رشته مربوط است نام ببریم، میتوانیم به ریاضی، شیمی و زمین‌شناسی اشاره کنیم.
چارت درسی دانشگاه‌ها معمولاً مشترک است. با‌این‌حال، ممکن است در بعضی واحدهای دانشگاهی تفاوت جزئی وجود داشته باشد.
حال این تفاوت میتواند فقط در اسم، و محتوای درس یکسان باشد.
چارت درسی رشته علوم و مهندسی خاک که برایتان آوردیم، برگرفته از چارت درسی این رشته در دانشگاه لرستان و به شرح زیر است:
رشته‌ی علوم و مهندسی خاک | ||||
ریاضی عمومی | فیزیک عمومی | شیمی عمومی | گیاه‌شناسی ۱ و ۲ | زمین‌شناسی |
بوم‌شناسی | خاک‌شناسی عمومی | آمار و احتمالات | زراعت عمومی | شیمی آلی |
زیست‌شناسی | شیمی تجزیه | هوا و اقلیم‌شناسی | باغبانی عمومی | آبیاری عمومی |
اصول تفسیر عکس‌های هوایی | طرح آزمایشات کشاورزی ۱ و ۲ | میکروبیولوژی خاک | پیدایش خاک | مهارت‌آموزی ۱ و ۲ |
فیزیک خاک | کاربرد سنجش از دور و سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی در کشاورزی | ماشین‌های کشاورزی عمومی | رده‌بندی خاکها | کارتوگرافی |
بیوشیمی عمومی | کاربرد رادیوایزوتوپ‌ها در خاک‌شناسی | شیمی خاک | بیولوژی خاک | شناسایی و تهیه‌ی نقشه‌ی خاک |
مبانی زهکشی | حاصلخیزی خاک و کودها | ارزیابی خاکها و اراضی | رابطه‌ی آب، خاک و گیاه | خاک‌های شور و سدیمی |
فرسایش و حفاظت خاک | تغذیه‌ی گیاه | مدیریت خاک در کشاورزی پایدار | میکروبیولوژی آب و پساب | کارورزی |
مدت تحصیل در این رشته ۴ سال، معادل ۸ ترم درسی است.
این رشته در ایران هنوز خیلی اشباع نشده است. اگر شما ایده‌ی جدیدی در این حوزه داشته باشید، میتوانید باعث پیشرفتِ این صنعت شوید.
بازار کار این رشته در ایران خیلی گسترده و مناسب نیست و به همین دلیل به‌سختی میتوانید به آن وارد شوید.
این رشته را میتوانید تا مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری ادامه دهید.
براساس دفترچه‌ی انتخاب‌رشته‌ی سال ۱۴۰۲، رشته‌ی علوم و مهندسی خاک شامل ۴ گرایش در کارشناسی‌ارشد می‌شود که عبارت‌اند از: شیمی و حاصلخیزی خاک و تغذیه‌ی گیاه، بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، فیزیک و حفاظت خاک، منابع خاک و ارزیابی اراضی.
و ۴ گرایش در دکتری که عبارت‌اند از: شیمی و حاصلخیزی خاک و تغذیه‌ی گیاه، بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، فیزیک و حفاظت خاک، منابع خاک و ارزیابی اراضی.
اولین چیزی که در این رشته اهمیت دارد علاقه‌ی شما به آن و کار در طبیعت است، زیرا شما بیش‌تر وقت خودتان را صرف شناخت خاک در محیط‌های طبیعی میکنید.
ممکن است در بعضی از تحقیق‌ها و پژوهش‌ها مجبور باشید به خارج از شهر بروید، پس باید انرژی و توانایی جسمی بالا و کافی برای انجام این تحقیقات را داشته باشید.
قدرت تجزیه و تحلیل بالا و توجه به جزئیات از دیگر الزامات این رشته است.
امکان اپلای در این رشته وجود دارد و وضعیت آن متوسط است و دانشگاه‌های زیادی پذیرش می‌گیرند.
البته زبان انگلیسی قوی و بالابودن نمره‌ی آزمون‌های معتبر روند این کار را راحت‌تر می‌کند.
طبق آزمون MBTI و شخصیت شناسی این آزمون، ۵ تیپ شخصیت مناسب این رشته هستند:
ISTP (صنعتگر)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، حسی، فکری، ملاحظه‌کننده، تحلیل‌گر، منطقی، حلال مشکلات، نتیجه‌گرا، هدایتگر، فنی و ماهر است.
ESFP (بازیگر)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برون‌گرا، حسی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، دارای تخیل قوی، حساس و صبور است.
ISTJ (بازپرس)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، حسی، فکری، داوری‌کننده، وظیفه‌شناس، مسئولیت‌پذیر، متمرکز، حواس‌جمع، دقیق، منطقی، بدون انعطاف، نکته‌بین و تجربه‌گراست.
ISFP (هنرمند)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، حسی، احساسی، ملاحظه‌کننده، خلاق، نوآور، سازگار، صبور و آرام است.
INTP (مهندس)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، شمی، فکری، ملاحظه‌کننده، اهل نظریه و تئوری، تحلیل‌گر، آینده‌نگر، خلاق و مبتکر است.
همانطور که گفتیم، رشته‌ی علوم و مهندسی خاک در ایران بازار کار گسترده‌ای ندارد؛ درنتیجه شما نمی‌توانید از این طریق فوراً به درآمد برسید.
پس اگر قصدتان از انتخاب این رشته فقط کسب درآمد بالاست، این رشته به شما پیشنهاد نمی‌شود.
اما اگر فکر میکنید میتوانید ایده‌های جدیدی در این حوزه ارائه دهید و باعث گسترش و پیشرفت آن شوید و علاقه‌مند به کار در این حوزه هستید، رشته‌ی علوم و مهندسی خاک میتواند انتخاب شما باشد.
قبل از انتخاب‌رشته و قبل از ورود به هر رشته‌ای خوب فکر کنید. با افرادی که قبل از شما این مسیر را طی کرده‌اند صحبت و از تجربه‌هایشان استفاده کنید.
همچنین از راهنمایی‌های مشاوران ماهر و متخصص در این زمینه بهره ببرید.
انتخاب رشته مهمترین تصمیم شما در زندگی است. نباید فقط به لحظه‌ای که در آن قرار دارید فکر کنید و تصمیم بگیرید، به چهار سال بعد خود نگاه کرده و تصور کنید با این انتخاب در کجا قرار خواهید گرفت.
