مهندسی مواد و متالورژی یک رشته‌ی دانشگاهی در زمینه‌ی مهندسی و علم مواد و یکی از زمینه‌های گسترده‌ی علم است که از فیزیک، شیمی و ریاضی گرفته تا کاربردهای گوناگون مهندسی را در موضوعات مربوط به مواد مهندسی شامل میشود.
رشته‌ی مهندسی مواد و متالورژی به گونه‌ای طراحی شده که گستره‌ی موضوعات مهندسی و علم مواد را پوشش دهد. این رشته طیف وسیعی از مواد گوناگون معدنی و غیرمعدنی را دربرمی‌گیرد و میتوان به‌عنوان رشته‌ی مادر، آن را در نظر گرفت.
در واقع، رشته‌ی مهندسی مواد و متالورژی با بررسی و مطالعه‌ی مواد گوناگون، امکان استفاده از این مواد را برای سایر رشته‌های مهندسی و صنایع فراهم میکند. همین موضوع سبب میشود که این رشته را گسترده و حلقه‌ی اتصال بسیاری از رشته‌های مهندسی با یکدیگر بدانیم.
به طور خلاصه، یک فارغ‌التحصیل رشته‌ی مهندسی مواد و متالورژی، در جایگاه شغلی خود ممکن است نقشی مرتبط با یک یا چند مورد از نیازهای زیر داشته باشد:
طراحی و انتخاب مواد برای قطعات مهندسی، تولید، سنتز و حفاظت مواد مهندسی در فرایندهای ساخت قطعات مهندسی و پیش‌بینی عمر آن‌ها، شناسایی و آنالیز مواد و بررسی تخریب قطعات مهندسی.
نیاز به حضور مهندس مواد در هر صنعتی احساس میشود؛ پس شما میتوانید در کارخانه‌ها، شرکت‌های خصوصی و دولتی، شرکت‌های پیمان‌کاری، آزمایشگاه‌های مهندسی و بخش‌های عرضه و فروش مشغول به کار شوید.
البته شهر محل زندگی بسیار مهم است؛ زیرا صنایع مربوط به مهندسی مواد و متالورژی و توسعه‌ی آن در شهرهای مختلف متفاوت است.
اگر بخواهیم دروسی را که از دبیرستان به این رشته مربوط است نام ببریم، میتوانیم به دروس حسابان، هندسه، فیزیک و تا حدودی گسسته اشاره کنیم.
چارت درسی دانشگاه‌ها معمولاً مشترک است. با‌این‌حال، ممکن است در بعضی واحدهای دانشگاهی تفاوت جزئی وجود داشته باشد.
حال این تفاوت میتواند فقط در اسم، و محتوای درس یکسان باشد.
چارت درسی رشته مهندسی مواد و متالورژی که برایتان آوردیم، برگرفته از چارت درسی این رشته در دانشگاه امیرکبیر تهران و به شرح زیر است:
ریاضی ۱ و ۲ | شیمی عمومی | مقاومت مصالح | ترمودینامیک مواد | شیمی مواد |
فیزیک ۱ و ۲ | آزمایشگاه شیمی عمومی | مبانی مهندسی برق | متالورژی فیزیکی ۱ و ۲ | فیزیک مواد |
معادلات دیفرانسیل | کارگاه عمومی | آشنایی با مهندسی مواد و متالورژی | آزمایشگاه متالوگرافی | الکتروشیمی و خوردگی |
برنامهنویسی کامپیوتر | ریاضیات مهندسی | بلورشناسی | انجماد فلزات | سینتیک مواد |
محاسبات عددی | نقشه‌کشی صنعتی | پدیده‌های انتقال | خواص مکانیکی مواد ۱ و ۲ | روش‌های شناسایی و آنالیز مواد |
آزمایشگاه فیزیک ۱ و ۲ | استاتیک | شیمی فیزیک مواد | آزمایشگاه خواص مکانیکی مواد | کارآموزی |
مدت تحصیل در این رشته ۴ سال، معادل ۸ ترم درسی است.
این رشته به دلیل داشتن گرایش‌های زیاد، بازار کار نسبتاً وسیعی دارد، اما به این نکته توجه کنید که شهر مورد نظر بسیار مهم است و ممکن است برای کار مجبور شوید شهر زندگیتان را عوض کنید.
کار در کارگاه‌های متالورژی بسیار سخت و بیشتر یدی‌ست؛ پس ممکن است این رشته برای بعضی از خانم‌ها سخت و طاقت فرسا باشد.
البته این مسئله به شخصیت و روحیه‌ی شما خیلی مرتبط است.
ممکن است پسر باشید و کار در این محیط برایتان دشوار باشد و دیگر این‌که زمان ورود به بازار کار کمتر از بقیه‌ی رشته‌هاست، یعنی شما دیرتر میتوانید وارد بازار کار شوید.
این رشته را میتوانید تا مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری ادامه دهید.
براساس دفترچه‌ی انتخاب‌رشته‌ی سال ۱۴۰۲، رشته‌ی مهندسی مواد و متالورژی شامل ۷ گرایش در کارشناسی‌ارشد میشود که عبارت‌اند از:
شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، شکل‌دادن فلزات، استخراج فلزات، خوردگی و حفاظت مواد، جوشکاری، سرامیک و ریخته‌گری.
و ۱ گرایش در دکتری که عبارت است از: مهندسی مواد و متالورژی.
داشتن علاقه و پایه‌ی قوی سه درس فیزیک، شیمی، ریاضی در این رشته بسیار مهم است.
همچنین یک مهندس متالورژی نباید به فکر پشت‌میزنشینی باشد و باید آمادگی کار در شرایط سخت را داشته باشد.
این رشته بیشتر از توان جسمانی خوب، نیاز به ذهنی خلاق و کنجکاو دارد.
این رشته موقعیت اپلای بسیار خوبی دارد و اغلب پروژه‌های تحقیقاتی موجود در دانشگاه‌های مقصد، مرتبط با صنایع مختلف بوده و بخشی از هزینه‌های پروژه، سکونت و زندگی روزمره‌ی دانشجو توسط صنایع مورد نظر فراهم میشود.
البته میتوانید در بعضی از دانشگاه‌ها با هزینه‌ی شخصی خودتان مشغول به تحصیل شوید.
طبق آزمون MBTI و شخصیت شناسی این آزمون، ۲ تیپ شخصیت مناسب این رشته هستند:
ESTJ (ناظر)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: برون‌گرا، حسی، فکری، داوری‌کننده، عمل‌گرا، رهبر، سختکوش، جزئی‌نگر و هدایتگر است.
INTJ (برنامه‌ریز)، از جمله ویژگی‌های این شخصیت: درون‌گرا، شمی، فکری، داوری‌کننده، استراتژیست، مستقل، نتیجه‌گرا، انعطاف‌‌پذیر، اهل نظریه و تئوری است.
در این رشته نیز مانند سایر رشته‌ها در کنار تحصیل دانشگاهی باید حتماً خودتان در دوره‌ها و کارگاه‌های مربوطه‌ی زیادی شرکت کنید تا به‌طور تخصصی‌تر این رشته را یاد بگیرید و با دانش بیشتری وارد بازار کار شوید؛ زیرا مسئله‌ای که الان برای اکثر شرکتها اهمیت دارد، میزان مهارت شماست.
