در مسیر مطالعه و آمادگی برای آزمونهای آزمایشی و کنکور، گاهی اوقات به دلیل کمبود زمان یا سطح دشواری برخی مباحث، امکان مطالعهی تمام سرفصلها وجود ندارد. در چنین شرایطی، تکنیک حذف مبحث به عنوان یک راهکار کارآمد میتواند به داوطلبان کمک کند تا بیشترین بازدهی را داشته باشند و به خوبی زمان خود را مدیریت کنند. این تکنیک به معنای کنار گذاشتن برخی از مباحثی است که اهمیت کمتری در آزمون دارند یا یادگیری آنها زمان زیادی نیاز دارد. در این مقاله، به بررسی روش اجرای این تکنیک، مزایا و نکات استفاده از آن میپردازیم.
در کنکور و برخی از آزمونها، توزیع سؤالات و بودجه بندی آزمون به گونهای است که برخی مباحث سهم کمتری دارند. از طرفی، هر دانشآموز یا داوطلب نقاط ضعف و قوت خاصی دارد. اگر بخواهید همهی مباحث را مطالعه کنید، ممکن است وقت کافی برای تمرین و مرور مباحث کلیدی باقی نماند. با استفاده از استراتژی حذف مبحث میتوانید برخی از مباحث غیرضروری را به طور موقت یا دائم حذف کنید و زمان را برای مطالعهی مفیدتر و تمرکز بر روی موضوعات مهمتر بهینه کنید.
با نزدیک شدن به زمان کنکور این سوال برای داوطلبان به وجود میآید که «با توجه به زمان کم باقی مانده تا کنکور، مبحثی را حذف کنم یا نه؟». اگر شما هم با این سوال مواجه هستید و این موضوع برای شما دغدغه شده است که حذف کردن کار درستی است یا نه؟! باید در جواب اشاره کنیم که اصولا پیشنهاد نمیکنیم که مبحثی را حذف کنید. میپرسید چرا؟! بدلیل اینکه شما در لحظهای که در حال حذف مبحث هستید، تنها میتوانید بر اساس پیشبینی خودتان از بودجه بندی و سطح دشواری کنکورهای سالهای گذشته مباحث را اولویت بندی کنید.
در آن زمان از ذهن طراح کنکور آگاهی ندارید و اگر طراح کنکور در بودجه بندی و اولویت بندی سوالات کنکور امسال، تغییر رویه بدهد و میزان سختی دروس را تغییر بدهد، ممکن است از مباحثی که شما حذف کردید سوالات آسان بیشتری مطرح شود، در عین حال از مباحثی که شما به خوبی آنها را مطالعه کردید، سوالات سخت طراحی گردد و نتوانید در کنکور به این سوالات پاسخ دهید، در این حالت شما ضرر میکنید.
بنابراین استفاده از استراتژی حذف مبحث زمانی توصیه میشود که شما ناچار به این کار هستید و شرایط استفاده از این تکنیک را در نظر گرفتهاید و البته با صلاحدید مشاور تحصیلی و اساتید اقدام به حذف نمایید. در ادامه به این شرایط اشاره میکنیم.
اگر زمان کمی تا کنکور باقی مانده است، مطالعهی تمام مباحث ممکن است غیرممکن باشد. در این شرایط، بهتر است بهجای تلاش برای یادگیری تمام مطالب، روی مباحث پرتکرار و تأثیرگذار تمرکز کنید. حذف مباحثی که سهم کمتری در آزمون دارند و زمان زیادی برای یادگیری نیاز دارند، به شما این امکان را میدهد که مباحث کلیدی را بهتر یاد بگیرید و مرور کنید.
یکی از ملاکهای مهم در تصمیمگیری برای حذف مبحث، میزان تسلط و آمادگی شما در مباحث مختلف است. اگر بیشتر مطالبی که مطالعه کردهاید در سطح تسلط نسبی یا عدم تسلط قرار دارند و تنها در تعداد کمی از مباحث به تسلط کامل رسیدهاید، بهتر است بهجای پراکندهخوانی، روی همان مباحثی که تا حدودی بلد هستید تمرکز کنید و آنها را به مرحلهی تسلط کامل برسانید. این کار باعث افزایش بازدهی مطالعه و بهبود عملکرد شما در آزمون میشود. اگر مطمئن نیستید که میزان تسلط شما در چه سطحی قرار دارد، پیشنهاد میکنیم مقالهی “نمودار وضعیت تسلط” را مطالعه کنید.
اگر شما داوطلبی هستید که شرایط بالا را دارید، صرف زمان و انرژی یکسان روی تمام مباحث نهتنها باعث میشود که به همهی آنها نرسید، بلکه اولویتبندی نادرست میتواند عملکرد شما را تحت تأثیر قرار دهد. در این حالت، ممکن است وقت و انرژی کمتری را روی مباحث مهم و پرتکرار که سهم بیشتری در کنکور دارند بگذارید، درحالیکه زمان بیشتری را صرف مباحثی کنید که بودجهبندی پایینتری دارند و در نهایت یا تعداد کمی سؤال از آنها مطرح میشود، یا حتی ممکن است هیچ سؤالی از آنها در آزمون نیاید. بنابراین، اگر زمان کمی تا کنکور باقی مانده است، برای افزایش بهرهوری حتماً از یک مشاور باتجربه کمک بگیرید تا بتوانید مباحث را بر اساس اهمیت و زمان باقیمانده بهدرستی گلچین کنید.
برای تصمیمگیری در مورد حذف یک مبحث در کنکور، توجه به بودجهبندی طراحی سوالات از اهمیت بالایی برخوردار است. قبل از اینکه تصمیم به حذف مبحثی بگیرید، باید با تحلیل سوالات کنکورهای سالهای گذشته، به توزیع سوالات هر فصل توجه کنید. این تحلیل به شما کمک میکند تا متوجه شوید از هر مبحث چه تعداد سوال طرح میشود و اهمیت آن مبحث در کنکور چقدر است. همچنین، با در نظر گرفتن ضرایب دروس و سهم هر مبحث در نمره نهایی، میتوانید تصمیم بگیرید که آیا حذف آن مبحث به نفع شما خواهد بود یا خیر.
اگر شما هم میخواهید برای مدیریت بهتر زمان باقی مانده تا کنکور از استراتژی حذف مبحث استفاده کنید، باید به این موضوع توجه داشته باشید که یک سری از مطالب را نمیشود حذف کرد، که این مطاب با عنوان مباحث ممنوعه شناخته میشوند. فصول ممنوعه فصلهایی در سالهای پایه یا دوازدهم هستند که در فصول دیگر کاربرد گسترده دارند و با حذف آنها عملا به فصل های مهمتر آسیب وارد میشود. مثل فصلهای لگاریتم و تابع نمایی و یا فصل معدلات درجه در درس ریاضی.
برای حذف مباحث، میتوانید از فصول مستقلی استفاده کنید که ارتباطی با سایر فصلها و مباحث ندارند و امکان طرح سوالات ترکیبی از آنها وجود ندارد. این روش باعث میشود که حذف یک بخش خاص تأثیری بر روند یادگیری سایر مباحث نداشته باشد.
با تحلیل و بررسی سوالات کنکورهای چند سال اخیر، میتوان این نکته را دریافت که تمایل طراحان به طرح سوالات چند گزینهای و چند موردی افزایش یافته است. در این نوع سوالات، هر گزینه یا هر مورد ممکن است به یک فصل یا یک مبحث خاص مربوط باشد و در صورتی که یک فصل را مطالعه نکرده باشید، ممکن است قادر به پاسخ دادن به سوال نباشید. بنابراین، به ویژه در درسهایی همچون زیستشناسی، شیمی، روانشناسی، قواعد عربی و … ضروری است که به طرح سوالات چند موردی نیز توجه داشته باشید.
تا اینجای مقاله با شرایط و نکات استفاده از استراتژی حذف مطلب آشنا شدیم. حالا که با توجه به وضعیت خود و مشورت با اساتید و مشاوران حرفهای تصمیم گرفتهاید با استفاده از این استراتژی زمانتان را مدیریت کنید، بهتر است نوع حذف مبحث خود را مشخص کنید. استراتژی حذف مطلب به دو دستهی حذف موقت و حذف دائم تقسیم میشود.
برخی فصول و مباحث درسی هستند که میتوان با کمک معلم خصوصی، بستههای آموزشی و روشهای مشابه، تسلط بیشتری بر آنها پیدا کرد. این دروس معمولاً نیازمند زمان و تمرکز بیشتری برای یادگیری هستند و ممکن است نتایج مطلوب به سرعت حاصل نشوند. در این شرایط، حذف موقت میتواند به عنوان یک استراتژی مفید مطرح شود. حذف موقت یعنی اینکه مبحث مورد نظر را به طور موقت از برنامه درسی خود کنار بگذارید تا بتوانید بر دیگر دروس یا مباحث اولویتدار تمرکز کنید.
سپس بعد از گذشت زمان مناسب، که ممکن است بسته به شرایط فردی متفاوت باشد، مجدداً آن مبحث را در برنامه گنجانده و با صرف زمان و انرژی کافی به آن پرداخته و تسلط لازم را به دست آورید. این روش به شما این امکان را میدهد که از بار درسی خود کاسته و در عین حال پس از بازگشت به آن مبحث، به شکل بهتری آن را یاد بگیرید.
در فصولی که مطمئن هستید حتی با صرف وقت کافی نمیتوانید نتیجه خوبی کسب کنید، میتوانید حذف دائم را انجام داده و آنها را به طور کامل از مباحث مطالعه برای کنکور حذف کنید. با این حال، توجه داشته باشید که برای انجام حذف دائم، باید قبلاً تمام تلاش خود را کرده باشید. اگر با وجود صرف زمان کافی، شرکت در کلاسهای رفع اشکال، تست و تمرینهای لازم و… هنوز نتوانستید تسلط کافی روی مبحثی پیدا کنید، آنگاه میتوانید آن را به طور دائم از برنامه درسی خود حذف کنید و زمان باقی مانده خود را به مباحثی اختصاص دهید که میتوانید از آنها نتیجه بهتری بگیرید.
* نکته مهم: هنگام حذف مطلب، باید مطمئن شوید که عدم تسلط شما روی آن مبحث ناشی از نهایت تلاش شما بوده باشد. به عبارت دیگر، اگر با وجود تمام کوششهایتان نتوانستهاید به آن مبحث مسلط شوید، میتوانید آن را حذف کنید. نکتهی مهم در حذف مطلب این است که شما فقط زمانی میتوانید مطلبی را از برنامه خود حذف کنید که تمام توان و زمان خود را برای تسلط بر آن صرف کرده باشید. این به معنای صرف وقت کافی برای مطالعه، فیشنویسی و خلاصهنویسی، و انجام تستهای متعدد با پوشش تمام تیپهای آن مبحث است. تنها در صورتی مجاز به حذف یک مبحث هستید که حداقل شرایط لازم برای یادگیری و تمرین آن را رعایت کرده باشید.
در آستانه کنکور، بسیاری از داوطلبان با این پرسش مواجه میشوند که با توجه به محدودیت زمان و عدم امکان مطالعه عمیق تمام مباحث، کدام بخشها را باید حذف کنند؟
اگر شما نیز در چنین شرایطی قرار دارید، لازم است تصمیمگیری خود را با دقت و تخصص انجام دهید. در این وضعیت، بهتر است حذف مباحث را از سالهای دهم و یازدهم انتخاب کنید و از کنار گذاشتن مباحث سال دوازدهم خودداری نمایید، زیرا این مباحث برای امتحانات خردادماه ضروری هستند. همچنین توصیه میشود حتماً از راهنمایی یک مشاور باتجربه که با مباحث درسی و بودجهبندی سؤالات کنکور آشنایی کامل دارد، بهره بگیرید تا انتخابهای بهتری داشته باشید و عملکرد خود را بهینه کنید.
ابتدا باید مشخص کنید که قصد دارید در زمان انتخاب رشته، چه رشتهای و در کدام دانشگاه تحصیل کنید. این انتخاب به عوامل مختلفی مانند علاقهی شخصی، بازار کار، شرایط دانشگاه و سطح رقابت بستگی دارد. علاوه بر اینکه این انتخاب به شما کمک میکند مباحث مورد نیاز را مشخص کنید، باعث میشود بتوانید برای رسیدن به هدفتان برنامهریزی دقیقی داشته باشید. همچنین، هر زمان که در مسیر مطالعه احساس سردرگمی کردید، با نگاه کردن به هدف نهایی، میتوانید مسیر خود را پیدا کرده و انگیزهی خود را حفظ کنید.
بعد از انتخاب رشته و دانشگاه، لازم است رتبهی قبولی در سالهای گذشته را بررسی کنید. این اطلاعات معمولاً در کارنامههای قبولی سالهای قبل یا منابع معتبر موجود است. دانستن رتبهی مورد نیاز به شما کمک میکند تا مباحث مورد نیاز را انتخاب کرده و برنامهی مطالعاتی خود را بر اساس آن تنظیم کنید.
برای رسیدن به رتبهی مورد نظر، باید بدانید که در هر درس به طور بدبینانه به چه درصدی نیاز دارید. توجه داشته باشید که در این مرحله کاملا بدبینانه عمل کنید و حدود ۲۰ الی ۳۰ درصد برای خودتان جای آزمون و خطا لحاظ کنید. برای مثال اگر هدف شما قبولی در رشته پزشکی است و برای رشته پزشکی لازم است تا درس فیزیک را در کنکور ۵۰ درصد بزنید، خود را برای درصد ۷۰ الی ۸۰ باید آماده کنید تا در کنکور بتوانید درصد ۵۰ را کسب کنید.
حالا که رتبهی مورد نظر خود را مشخص کردهاید و درصد لازم برای کسب آن را تعیین کردهاید، باید با توجه به بودجهبندی کنکور، مطالب و مباحثی که برای دستیابی به درصد مورد نظر لازم دارید را شناسایی کنید. سپس، طبق این مباحث، یک برنامه مطالعاتی اصولی و استاندارد تدوین نمایید. در این مرحله، پیشنهاد ما این است که حتماً از مشاور تحصیلی با تجربه کمک بگیرید.
کنکور یکی از چالشبرانگیزترین مراحل تحصیلی هر دانشآموز است، اما با برنامهریزی درست و استفاده از استراتژیهای مناسب، میتوان این مسیر دشوار را هموارتر کرد. تکنیک حذف مبحث، در صورتی که با دقت و به درستی اجرا شود، میتواند به داوطلبان کمک کند تا زمان خود را به بهترین نحو مدیریت کنند و روی مباحث کلیدی تمرکز بیشتری داشته باشند. در این راه، همواره به یاد داشته باشید که هیچ تصمیمی نباید بر اساس احساسات لحظهای گرفته شود؛ بلکه باید به تحلیل دقیق وضعیت خود، بودجهبندی آزمونها و مشاورههای تخصصی تکیه کنید. موفقیت در کنکور تنها نتیجه تلاش و انتخابهای هوشمندانه است، پس با اعتماد به نفس و استراتژیهای صحیح، به سوی هدف خود گام بردارید.
تا رسیدن به قله در کنار شما هستیم