این روزها زبان حال خیلی از دانش آموزان بعد از مطالعه یک مبحث این است که «احساس میکنم هر چی خوندم یادم رفته!». عمده ترین دلیل به وجود آورنده‌ی این مشکل روش مطالعه غیر اصولی دانش‌آموزان است. یکی از روش‌ها و تکنیک‌های مطالعه که خیلی در برطرف کردن این مشکل به دانش‌آموزان کمک می‌کند روش مطالعه PQ6R است. پس اگر شما هم در یادسپاری و یادآوری مطالب مشکل دارید این مقاله را با دقت بخوانید.
P/preview : خواندن اجمالی و پیش مطالعه
Q/Question : پرسش
R1/Read : خواندن دقیق
R2/Record : خلاصه‌نویسی
R3/Reflect : تفکر عمیق
R4/Recite : بازگوکردن
R5/Revise : اصلاح و بازنگری
R6/Review : مرور
اولین مرحله پیش مطالعه یا Preview نام دارد. همانطور که از نام این مرحله مشخص است لازم است که قبل از شروع به مطالعه دقیق، یک نگاه کلی به متن بیاندازید. به این منظور عناوین، زیرعناوین، پاراگراف‌های اول و آخر هر بخش، تصاویر، جداول و نمودارها را مرور کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا یک دید کلی از ساختار و محتوای متن پیدا کنید. پس هدف اصلی ما از مرحله پیش مطالعه، آشنایی کلی با موضوع درس است.
در گام بعدی مطالعه نوبت به طراحی پرسش و سوال از متن درس می‌رسد. برای این کار از عناوین و زیر عناوین متن، سؤالاتی برای خودتان بسازید. این سؤالات به شما کمک می‌کنند تا هنگام مطالعه، به دنبال پاسخ باشید و توجه بیشتری به متن داشته باشید. به عبارت دیگر با اجرای درست این مرحله ذهن شما برای دریافت اطلاعات آماده می‌شود.
حالا که با موضوع کلی درس آشنا شدید و ذهن خود را برای یادگیری مطالب آماده کردید وقت آن رسیده که با دقت متن درس را بررسی کنید، به این منظور متن را با دقت و به آرامی بخوانید و به دنبال پاسخ سؤالاتی که در مرحله قبل ساخته‌اید باشید. به جزئیات توجه کنید و مطالب مهم را یادداشت کنید علاوه بر آن سعی کنید بعد از خواندن هر مطلب آن را به مطالب قبلی ارتباط بدید و چرایی هر مطلب را برای خودتان اثبات کنید.
در این مرحله اگر ذهن پراکنده ای دارید و یا نمی‌توانید تمرکز کنید از تکنیک مدیریت زمانی پودورو استفاده کنید و برای مطالعه بازه‌های زمانی ۲۵ دقیقه‌ای را در نظر بگیرید.
بسیاری از دانش‌آموزان حین مطالعه این مرحله دچار حواس پرتی و یا وسواس مطالعاتی می‌شوند، راه حل این مشکل استفاده از روش مطالعه learn to learn است. این روش به دانش آموزان کمک می‌کند تا مطالب را به صورت عمیق درک کرده و یادگیری بهتری داشته باشد.
در حین مطالعه متن درس یا بعد از مطالعه و بررسی متن حتما برای خودتان مطالب مهم را خلاصه نویسی کنید. مطالب را به صورت خلاصه در چند جمله یا پاراگراف بنویسید. این کار به سازماندهی بهتر اطلاعات و تثبیت آن‌ها در حافظه کمک می‌کند.
خلاصه نویسی برای دروس حفظی و یا مفهومی بسیار کمک کننده و مفید است بنابراین دانش‌آموزان رشته‌های انسانی و هنر می توانند از این روش برای یادگیری بهتر مطاب درسی استفاده کنند.
البته توجه کنید که برای دروس حل کردنی مثل ریاضی و فیزیک خلاصه نویسی راه حل موثری نیست بدلیل اینکه اغلب دانش‌آموزان این دروس را به صورت فارسی خلاصه نویسی می‌کنند، درحالیکه ماهیت این دروس به گونه‌ای است که خلاصه نویسی فارسی تاثیری در یادگیری و یا یادآوری این دروس نداشته و فیش نویسی راه مناسب‌تری برای یادگیری این دروس است.
تفکر عمیق به معنای ارزیابی درستی، اعتبار یا ارزش مطالب بر اساس معیارهای صحیح است. بنابراین بعد از مطالعه هر متن درباره مفهوم آن فکر کنید و سعی کنید مطالب را با دانسته های خود ارتباط بدهید و در نهایت مفهوم عمقی مطلب را برای خود توجیه کنید. هدف تفکر عمیق، دستیابی به قضاوت مستدل و تحلیل عمیق‌تر مطالب است.
بعد از اینکه درباره مفهوم درس فکر کردید و آن را درک کردید، بار دیگر برای خود و به زبان خود توضیح دهید. این کار دقیقا شبیه کاری است که شما در روش مطالعه learn to learn انجام می‌دهید.
حالا بعد از اینکه مفهوم را به زبان خود توضیح دادید احتمالا متوجه اشکالات و نقاط ضعف خود شده‌اید بنابراین در این مرحله وقت آن است که با مرور مجدد متن، نقاط ضعف خود را برطرف کنید.
در مرحله هفتم تست زنی را فراموش نکنید. با تست زدن نقاط قوت و نقاط ضعف شما مشخص می‌شود و به شما کمک می‌کند تا ادامه مسیر مطالعه خود را هدفمندتر و در راستای برطرف کردن نقاط ضعف و تقویت کردن نقاط قوت خود برنامه‌ریزی کنید.
آخرین مرحله، مرور است. به یاد داشته باشید که یادگیری هر مطلبی( حتی سخت ترین مباحث) با مرور و تکرار منظم و برنامه ریزی شده میسر می‌شود و مرور کردن یکی از مراحل بشدت تاثیرگزار در یادگیری مطالب است.
البته پیشنهاد ما این است که مرور مطالب را در فواصل زمانی منظم و مشخص انجام دهید تا تاثیر بیشتری برای ثبت مطالب در حافظه شما داشته باشد.
ممکن است با خواندن مراحل روش مطالعه Pq6r به این موضوع فکر کنید که «شاید این روش خیلی زمانبر و وقت‌گیر باشد!» درباره این موضوع حق باشماست. اما این روش هم مانند هر روش مطالعه دیگری نیاز به تمرین دارد و به میزانی که شما تمرین بیشتری داشته باشید مطالعه با تکنیک Pq6r زمان کمتری از شما می‌گیرد و به خوبی می‌توانید مطالب را به صورت دراز مدت در حافظه خود ثبت کرده و در زمان آزمون‌ها از آن‌ها استفاده کنید.
