کمالگرایی (perfectionism) در روان‌شناسی، یک ویژگی شخصیتی است که خصوصیات آن با در نظر گرفتن استانداردهایی برای بالاترین سطح عملکرد توصیف میشود و با ارزیابی‌های انتقادی راجع به خود و نگرانی در مورد قضاوت‌های دیگران همراه است.
کمالگرایی در شکل ناسازگارانه‌ی آن یعنی: داشتن معیارها و انتظارات غیرواقع‌بینانه، که ممکن است در عمل امکان‌پذیر نبوده و این خود سبب احساس گناه و اضطراب برای فرد کمالگرا شده و او را سرخورده کند.
درحالیکه کمالگرایی سازگار و مثبت، می‌تواند به‌عنوان یک منبع انگیزه برای رسیدن به اهداف عمل کند و شما را به سوی غلبه بر ناملایمات و رسیدن به موفقیت سوق دهد.
در بررسی علت کمالگرایی می‌توان شیوه‌های تربیتی والدین را مهم‌ترین عامل دانست.
والدینی که همواره احساس ناکافی بودن را به کودک خود القا می‌کنند و موفقیتهای او را نادیده می‌گیرند، کودک را به سمت کمالگرایی سوق می‌دهند. در مرتبه ی بعد می‌توان به کارکرد نظام آموزشی و برخورد مربیان و سپس به نقش زمینه‌های فیزیولوژیکی و اختلالات روان‌شناختی اشاره کرد.
بطور کلی کمالگرایی شامل سه نوع میشود:
این نوع کمالگرایی مربوط به شخص میشود و در نظر گرفتن مقاصد بلندپروازانه و طرح‌ریزی برنامه‌های ایده‌آل برای خود می‌باشد.
این نوع کمالگرایی شامل درنظرگرفتن اهداف و برنامه‌هایی با بالاترین استاندارها برای دیگران می‌باشد.
این نوع کمالگرایان نسبت به دیگران بسیار انتقادی و مطالبه‌گر بوده و طبیعیست که روابط آنها با دیگران همواره دچار چالش میشود. برای مثال یک معلم کمالگرا می‌تواند عزت‌نفس اعضای کلاس خود را با معیارهای ذهنی‌ای که دارد، به‌مرور کاهش دهد.
کمالگرایی تجویز‌شده از سوی والدین و اطرافیان فرد و به‌طور کلی جامعه بوده و منجر به شکل‌گیری عدم اعتماد به نفس و شک کردن به خود و اضطراب اجتماعی در فرد میشود.
در ادامه برخی از نشانه‌های بارز کمالگرایی و ویژگی‌های افراد کمالگرا را برای شما آورده‌ایم تا بتوانید آن را بهتر تشخیص دهید.
افراد کمالگرا هم‌چون افراد موفق تمایل به تعیین اهداف عالی داشته و برای رسیدن به آنها سخت تلاش می‌کنند.
در حالیکه یک فرد موفق می‌تواند با برداشتن گام‌هایی درست در مسیر اهداف و رسیدن به برتری (یا چیزی نزدیک به آن)، احساس رضایت و خوشنودی کند، فرد کمالگرا به حدی کمتر از کمال راضی نمی‌شود و هر چیزی غیر از آن را به منزله‌ی شکست تلقی می‌کند.
در حالیکه کمالگرایان همواره در حال انتقاد از عملکرد خودشان و دیگران می‌باشند، افراد موفق به دستاورد‌های خود افتخار کرده و نگرشی حمایت‌گرایانه نسبت به خود و دیگران دارند.
کمالگرایان معمولا اشتباهات و نواقص را تشخیص داده و وقتی شکستی رخ می‌دهد، قضاوت‌کننده و سختگیر هستند. فرد کمالگرا توان طیفی دیدن امور را ندارد و در واقع از نظر این فرد نتایج بدست‌آمده یا خوبند یا بد و یا عالی‌اند و افتضاح!
تعیین اهداف و چشم‌اندازهای فرد کمالگرا همواره از استانداردهای بالایی برخوردار است.آنها اغلب اهداف اولیه خود را دور از دسترس قرار می‌دهند.
با موفقیتهای کوچک خوشحال نمی‌شوند و هر چیزی غیر از انجام تمام و کمال امور آنها را اقناع نمی‌کند.
از آنجا که این افراد در زندگی و امور خود به چیزی کمتر از کمال رضایت نمی‌دهند، شکست برایشان به یک چشم‌انداز بسیار ترسناک تبدیل میشود و چون رسیدن به اهداف به طور ناقص، شکست تلقی میشود، شروع کار جدید را دشوار می‌یابند.
در واقع کمالگرایان بسیار متمایل به اهمالکاری هستند. هر چند که به تعویق انداختن کارها برای افراد کمالگرا (به جهت پایین آوردن بهره‌وری آنها) چندان منطقی به‌نظر نمی‌رسد، اما واقعیت این است که آن ها به دلیل ترس از شکست و ناقص ماندن کارهایشان، گاهی کاملا بی‌حرکت مانده و اقدامی نمی‌کنند.
از طرفی تعلل ورزیدن در کارها می‌تواند منجر به احساس ناکامی بیشتر شده و این چرخه‌ی معیوب همچنان ادامه پیدا می‌کند.
همانطور که گفتیم کمالگرایی باوری است که فرد باید همیشه کارهایش را بدون نقص و کامل انجام دهد. در درون فرد کمالگرا فشار زیادی برای رسیدن به اهداف غیر قابل دسترس و غیر واقع بینانه وجود دارد.
حال اگر فرد نتواند به آنچه که برای خود پیش‌بینی کرده است، جامه‌ی عمل بپوشاند، اقدام به خودانتقادی و قضاوت‌های منفی کرده و در نتیجه عزت‌نفسش پایین می‌آید.
کمالگرایان نسبت به افراد موفق بیشتر احساس نارضایتی و ناکامی را تجربه می‌کنند. آنها موفقیتهای خود را کمتر از حد واقعی برآورد کرده و در ترسیم شکست‌هایشان همواره بزرگنمایی می‌کنند.
هم‌چنین زمانی که انتظارات سطوح بالای ان‌ها برطرف نمی‌شود، در احساسات منفی خود غوطه‌ور می‌شوند و علایم اضطراب و افسردگی را تجربه می‌کنند.
افراد موفق از روند تعقیب یک هدف به همان اندازه یا بیشتر از رسیدن واقعی به هدف لذت می‌برند. برعکس، کمالگرایان تنها مقصد را می‌بینند و نه چیز دیگر. آنها آنقدر نگران رسیدن به هدف و اجتناب از شکست هستند که نمی‌توانند از مسیر رشد و تلاش خود لذت ببرند.
باید این‌کار را انجام دهم. باید موفق شم. باید بهترین نمره را کسب کنم…
دنیای افراد کمالگرا سرشار از بایدها و نبایدهاست. آنها اوضاع را کاملا خوب و کاملا بد، سیاه و سفید توصیف می‌کنند ونمی‌توانند نقطه‌ی وسطی برای موفقیتهای خود در نظر بگیرند.
به اعتقاد آنها بهترین بودن در کامل‌ترین بودن است و در غیر این صورت خود و دیگران را به زیر تیغ انتقاد و سرزنش می‌برند.
در مقاله بعدی و به زودی، ۱۰ راهکار برای غلبه بر کمالگرایی را برای شما خواهیم گذاشت. با ما همراه باشید و در قسمت دیدگاه نظرات و پیشنهادات خود را برای ما بنویسید.
